Neobične koncentracije mase skrivene ispod lunarne površine, geološke strukture nazvane “maskoni” (skraćeno od koncentracija mase – mass concentrations), toliko su guste da mijenjaju mjesečevo gravitaciono polje, uzrokujući poremećaje koji mogu da povuku naniže letjelicu u orbiti našeg satelita, ili da je naglo odgurnu sa kursa.
-Maskoni su otkriveni šezdesetih godina, dok je NASA radila na misijama “Apolo”, ali je uzrok ovih gravitacionih anomalija bio nepoznat – izjavio je za “Spejs” vođa studije Džej Meloš, geofizičar sa Univerziteta Purdju u Indijani.
- Kada su prvi put otkriveni, maskoni nisu bili ništa više od navigacione opasnosti. Za organizatore misija “Apolo” oni su bili pravi trn u oku. Kao talasi u okeanu, oni su bili nešto što treba zaobići u planiranju – dodao je on.
Pravljenjem mape gravitacionog polja Mjeseca letjelice “Grejl” otkrile su lokacije lunarnih maskona i time pružile uvid u unutrašnju strukturu satelita. Ovo je naučnicima omogućilo da prouče dva basena – jednog na strani Mjeseca koja je okrenuta ka nama i drugog na “tamnoj strani”.
U dalekoj prošlosti, udari masivnih asteroida ostavili su duboke kratere na Mjesecu, koji su dosegli do sloja ispod tanke lunarne kore. Ono što je do sada bilo nepoznanica je kako su ti veliki krateri mogli da podrže veoma gust materijal i kako gravitaciono polje u tim basenima može da bude u takvoj neravnoteži.
- Isprva je djelovalo da taj problem ima lako rješenje. Baseni maskona na “bližoj” strani Mjeseca djelimično su bili ispunjeni drevnim tokovima guste lave, koja je mogla da se uračuna u višak mase i pozitivne gravitacione anomalije – kaže Džef Endruz Hana, profesor geofizike u Goldenu, Kolorado.
- Međutim, ubrzo je postalo očigledno da su u nekim basenima tokovi lave bili previše tanki da bi se njima objasnio višak mase. Neki baseni su čak imali maskone, a da uopšte nisu imali tokove lave – dodao je on.
Gravitacione anomalije basena Fronlik-Šaronov, na drugoj strani Mjeseca
Naučnici su zaključili da su asteroidi u dalekoj prošlosti Mjeseca, koji su napravili ogromne kratere, uzrokovali topljenje i izvrtanje okolnog lunarnog materijala i kamenja iz sloja ispod površine. Materijal je topljenjem ujedno postao gušći i koncentrisaniji.
- Kako se vreo materijal hladio, kao i površina, postao je čvrst, pa je mogao da podrži teret veoma gustog materijala iz sloja ispod kore – objašnjava Meloš.
Čvrsta lunarna kora, koja takođe klizi ka dole u kraterima, na kraju je formirala krivudave, ali čvrste barijere preko basena, držeći dole gusti materijal.
- Sada znamo da je drevni Mjesec bio mnogo vreliji i da mu je kora bila tanja nego što smo mislili. Po prvi put možemo da shvatimo kolike je veličine bio asteroid koji je udario Mjesec, gledajući basen koje je ostavio za sobom i gravitacioni “potpis” u okolini – zaključio je Meloš.
(Izvor: Blic)
