Grčevi su iznenadne, nagle i nevoljne kontrakcije unutar jednog mišića. Nevoljne jer većina skeletnih mišića se kontrahuje onda kada mi to želimo kako bi izazvali pokret, a grčevi su nesvrsishodne kontrakcije, koje se najčešće javljaju u toku noći, objašnjava gost Jutarnjeg programa, profesor dr Dragan Hrnčić, specijalista interne medicine.

"Razlozi zbog kojih dolazi do ovih grčeva su različiti i o njima se još uvijek u naučnoj literaturi spekuliše iako su toliko česti da zapravo čak 60 odsto ljudi starijih od 50 godina ima bar jedan grč u nozi u toku dva mjeseca. Broj grčeva i obuhvat populacije raste sa starošću", napominje profesor Hrnčić.

Da bi se mišići kontrahovali oni su inervisani, dakle, moramo da ih pobudimo nervima i upravo na toj neuro-fiziološkoj osnovi dolazi do promjena koje izazivaju grčeve, najčešće uzrokovano promjenama elektrolitnog statusa u organizmu koji može biti uzrokovan nedostatkom određenih elektrolita, kao što su kalijum, magnezijum, kalcijum i njihovim disbalansom.

Takođe, često se kao uzrok pojave grčeva navodi i dehidratacija, odnosno neadekvatna obuća, neadekvatan način vježbanja, na primjer, kada preskačemo istezanje tokom vježbanja ili, što je jako često, posle dugotrajnog perioda sjedjenja, nabraja profesor.

Grčevima u nogama su jako podložne trudnice zbog specifičnosti same hemodinamike koju uzrokuje plod i dodatnog pritiska oslabljene cirkulacije koja može da se javi u tom periodu. 

Dvije vrste grčeva

Može se govoriti o idiopatskim ili primarnim grčevima, koji su najčešći, a nazvani su idiopatski jer se ne zna pravi uzrok njihovog javljanja.

Postoje i sekundarni grčevi koji su posljedica nekih oboljenja i javljaju se u sklopu odgovarajućih bolesti. Sekundarni grčevi imaju učestalije javljanje i dugotrajniji su.

"Grčevi traju od par sekundi do nekoliko minuta, međutim, ukoliko traju duže i češće se javljaju treba posumnjati na sekundarne grčeve kada je potrebno potražiti odogvarajući uzrok takvih grčeva i otkloniti neku od bolesti, perifernoj vaskularnoj bolesti najčešće ili nekim drugim stanjima, amiotrofično lateralne skleroze u kojima se ponekad mogu javiti", napominje doktor. Zašto se grčevi javljaju uglavnom noću

Medicina još uvijek nije uspela da pronađe odgovor zašto se grčevi najčešće javljaju tokom noći, ali te grčeve ne treba mešati sa onim što se u stručnoj literaturi naziva klaudikacio intermites koji se javljaju tokom napora i hoda i oni su već vezani za kardiovaskularna oboljenja.

Radi se o grčevima koji se javljaju u nogama najčešće u toku noći i u zadnjoj loži potkoljenice. Osim tog prolaznog jakog bola, oni ne izazivaju bilo kakve posljedice. Bezopasni su.

Međutim, ukoliko se često javljaju i stvaraju tegobe tokom noći, narušavaju kvalitet sna, a na taj način i kvalitet života, naročito kod trudnica gdje mogu biti jako učestali.

"Jedan od uzroka može biti upravo to što tokom spavanja naši mišići prolaze kroz fazu atonije tokom rem faze sna. Zato sama činjenica da smo možda prethodnog dana radili iscrpljujuće vježbe, a da se nismo pravilno istegnuli, da smo dug period dana proveli sjedjeći u istom položaju i izvršili kompresiju na odgovarajuće nerve i onda oni tokom noći mogu da izazovu grčeve, ili pak, smo radili naporne vježbe a nismo unosili dovoljnu količinu tečnosti", navodi dr Dragan Hrnčić.

Šta raditi kada vas uhvati grč

Trajanje grčeva je vrlo varijabilno i oni će sami popustiti na isti način kao i što su se pojavili, ali u tom trenutku nam može pomoći masaža dela mišića koji je kontrahovan. Od pomoći je i da se taj dio tijela zagrije i olakša bol.

"Ono što ostaje dugotrajno poslije tog grčenja je bol u mišiću zbog gomilanja mlječne kiseline koju je najbolje 'razbiti‘ jednom dobrom masažom", preporučuje doktor.

Da li su suplementi od pomoći

Mnogi tvrde da potrebnih minerala nema ni u zemlji na kojoj gajimo povrće i voće, odnosno da je zemlja ispošćena. Zato mnogi pribjegavaju korišćenju suplemenata kako bi otklonili i spriječili pojavu grčeva.

Profesor Hrnčić ipak savjetuje da ne koristimo suplemente prije nego što uradimo odgovarajući pregled i laboratorijske analize, ali ukoliko neko ima učestalije grčeve trebalo bi više da jede banana, dosta paradajza ili sosa od paradajza i uopšte namirnice koje sadrže veću koncentraciju elektrolita i minerala.

Ukoliko grčevi budu učestali ili jakog intenziteta i trajanja, onda bi bilo potrebno potražiti pomoć ljekara koji će kroz odgovarajući fizikalni pregled otkriti da li se na primjer, radi o nekom ozbiljnijem uzroku, dodaje profesor.

Od ljekara ćemo dobiti i savjet o režimu rehidratacije, pravilnog vježbanja, pravilnog kvaliteta spavanja i pravilne ishrane, a ukoliko je potrebno i odgovarajuće suplementacije, naglašava prof. dr Dragan Hrnčić.

RTS