Crkva Srbije u Crnoj Gori se predala. Pravoslavna crkva, poslije smrti dvojice poglavara od Kovida, morala je da kaže svojim brojnim vjernicima: vakcinišite se. Međutim, rezultati su oskudni, s obzirom da je u maloj republici koja gleda na Jadran samo 40,6% stanovništva vakcinisano dvostrukom dozom. Svijest, i nedavno prihvatanje nauke, od strane novog pravoslavnog mitropolita crnogorsko-primorskog Joanikija, značajan je iskorak u jednoj vjerskoj zemlji, skeptičnoj prema državnoj zdravstvenoj politici i sa malo odbrana od virusa.

Mitropolit je ustoličen 5. septembra ove godine, klizeći helikopterom iznad manastira na Cetinju, drevne prijestonice i danas zvanične rezidencije crnogorskog Predsjednika. Njegovo ustoličenje bilo je izuzetno zamorno i, srećom, prilično usamljeno, s obzirom da su hiljade crnogorskih suverenista podigle barikade na prilaznim putevima manastiru kako bi spriječili ustoličenje poglavara kojeg je u maju, aklamacijom, nametnuo Sinod u Beogradu (ovdje je priznato srpsko pravoslavlje, dok se crnogorsko smatra nezakonitim). Barikade na putevima već su ostavile desetine episkopa, mnoge vjernike i različite autoritete dalje od ceremonije: ovog puta, crnogorski suverenizam je proizveo ceremoniju sa ograničenim brojem ljudi.

To nije bila mala stvar za republiku koja je u posljednje dvije jeseni, 2020. i sadašnje, izgubila svaku kontrolu nad virusom, kao ni za lokalnu crkvu koja je tvrdoglavo radila na tome da dozvoli njegovo širenje. Virus i politika se ovdje prepliću, sa poražavajućim rezultatima na kliničkom nivou, toliko da Crna Gora danas, na svijetu, ima najviše zaraženih u odnosu na broj stanovnika.

Novi mitropolit Joanikije je, naime, morao da zamijeni svog velikog prosvjetitelja, istorijskog poglavara i arhijereja Amfilohija, rođenog Rista Radovića, dijela istorije Crkve koja je od 1990. do prošle godine uspjela da ponovo evangelizuje jedno ateističko područje, komunističko do njegovog ustoličenja. Joanikije je još bio monah kada se pridružio velikom mitropolitu i nekoliko desetina episkopa u radu na obnovi pravoslavne vjere u Crnoj Gori. Amfilohije je, u tridesetogodišnjem misionarskom djelovanju, pokazao izrazito reakcionarnu, antimodernu religioznost, pozivajući na kazne za homoseksualace u zemlji i, tokom građanskog rata, dramatično stajući na stranu Miloševića i Karadžića.

U posljednje dvije godine, mitropolit-pukovnik, kako glasi jedan od njegovih nadimaka, oštro se protivio zabrani liturgijskih slavlja i procesija, što je vlada zahtijevala kako bi zaustavila širenje Kovid-a u balkanskoj enklavi. Amfilohije je sa Cetinja htio da služi misu bez maske, hvaleći se odsustvom zaštite na licu, prizivajući još jedan nadimak – mitropolit-negator. Stari mitropolit je zauzeo ovaj stav kako bi i na ovaj način podvukao distancu od socijaldemokratskog predsjednika Mila Đukanovića, koji se 2019. godine usudio da zaprijeti eksproprijacijom imovine crkve, kroz novi zakon o slobodi vjeroispovjesti.

Starac Amfilohije je lično predvodio žestoke proteste protiv zakona, opet otvoreno, nezaštićeno, što je doprinijelo porazu Đukanovića u avgustu 2020. Veoma aktivan poglavar crkve, međutim, zarazio se korona virusom u talasu prošle jeseni. I nije ga prebolio. Plućne komplikacije dovele su do njegove smrti u 83. godini, 30. oktobra 2020. Nije želio da preda pobjedu vladi koja se u prvom dijelu pandemije – Crna Gora je bila posljednja evropska država bez slučajeva infekcije – oštro postavila prema poštovanju zdravstvene politike, uhapsivši oko 750 ljudi.

Sama sahrana, održana u glavnom gradu Podgorici 1. novembra, postala je obavezan ritual za hiljade Crnogoraca i jedan od najvećih Kovid-19 klastera u Evropi. Tom prilikom, zarazio se i sam patrijarh srpski Irinej. Čak ni on, sa 90 godina, nije uspio da se izliječi. U praznini srpske (dvanaest miliona vjernika na cijelom Balkanu) i crnogorske crkve, vladike i novi patrijarh htjeli su da ga doprate do trona Svetog Petra Cetinjskog, manastira male republike čiji je on dotad bio rektor. Amfilohijev moralni nasljednik: episkop Joanikije, podijelio je sve teškoće i borbe duhovnog oca, uključujući i onu protiv vakcina. Na početku pandemije, Đukanovićeva policija ga je, u ovoj crkveno-državnoj borbi koja je podijelila Crnu Goru, čak i privela zbog nepoštovanja antikovid propisa.

Taj isti Joanikije, novi mitropolit, zarazio se Kovid-om na masovnoj sahrani gdje je Amfilohijevo tijelo cjelivano. Ali je uspio da se izliječi. I, poslije svog ustoličenja, sa novim jesenjim zarazama, počeo da propovijeda: “treba se vakcinisati”.

Izvor: La Repubblica, Gradski portal