"Nacrt analize će biti završen krajem mjeseca” - saznali smo iz resora tehničke Vlade koji je zadužen za evropske integracije. Onda će, pretpostavljamo - poslije kraja mjeseca, biti organizovana radna grupa, uz učešće neimenovanih ,,predstavnika NVO”, koja će analizirati taj “draft”.

I tako će Crna Gora, konačno, kada nekog budućeg nepoznatog mjeseca sada nepoznata radna grupa nepoznate vlade usvojiti, nagađamo, nacrt/prijedlog zvaničnog mišljenja i stava Crne Gore o tzv. Otvorenom Balkanu.

Nepotrebno je napominjati da je i samo formiranje Vlade sada vrlo upitno. Još se manje zna kakva bi to vlada mogla biti, ako do njenog formiranja uopšte dođe, kako u pogledu personalnog sastava, tako i što se tiče njene namjene, odnosno razloga formiranja. I njenog programa, da ne zaboravimo. Ukoliko program, naravno, ne bude sveden na pripremu vanrednih parlamentarnih izbora.

I druge opcije su (teoretski) moguće - sve do političke vlade tzv. ,,stare većine“ - za čiju se najvažniju funkciju (samo)kandiduju g. Mandić i g. Abazović, na veliku neprijatnost naših zapadnih prijatelja i partnera.

Poučeni iskustvom nelegalnog i nelegitimnog usvajanja tzv. temeljnog ugovora sa SPC, čak i vrlo dobri poznavaoci crnogorskih političkih prilika bi se našli na muci da anticipiraju što se sve može dogoditi poslije usvajanja (recimo, za potrebe ovog teksta) - pozitivnog mišljenja i preporuke Vladi - bilo kakvoj vladi u Crnoj Gori - da se naša zemlja silu-na sramotu priključi Open Balkans inicijativi. (Ovo “s” ovdje dodajemo čisto kao podsjećanje balkanskim organizatorima ove balkanske inicijative da se ,,Balkan“ na engleskom kaže ,,Balkans“.)

PODRŠKA KREMLJA I DRUGA PITANJA

Ukoliko se to ,,priključenje“ desi (da preskočimo, dakle, da li bi to moglo tako, čak i bez stava Skupštine Crne Gore i/ili sa vladom koja ne bi imala mandat na donosi političke odluke), Crna Gora i njena diplomatija (da preskočimo i pitanje kakva će i čija će biti diplomatija naše zemlje u tom trenutku), bi se našli, i definitivno, na tračnicama koje ne vode više prema evropskim integracijama i - doskora se činilo - relativno bliskom članstvu u EU, već bi bili na sporednom istorijskom kolosjeku, koji vodi neznano kud.

To mnogo ne brine - vidjelo se to i ovih dana - g. Olivera Varheljija, evropskog komesara za proširenje i dobrosusjedske odnose, koji, bez zazora i opravdanja, sasvim otvoreno propagira Otvoreni Balkan, ignorišući, tako, ne samo svoju oficijelnu misiju i zvaničnu agendu, već i dugogodišnju (zvaničnu) politiku i nastojanja i Brisela i ogromne većine zemalja-članica EU - sa izuzetkom, koliko se to može vidjeti njegove rodne Mađarske i njenog autoritarnog lidera.

To mnogo ne uzbuđuje ni neke istaknute evropske diplomatske predstavnike, koji su sasvim tihi, ili potpuno generalni i neodređeni, kada se ovo pitanje pomene. Njihove karijerne razloge i opravdanja možemo prepoznati, ali ih ne možemo i ne smijemo prihvatiti.

To mnogo ne brine, kako stoje stvari, ni g. Gabriela Eskobara, zamjenika pomoćnika državnog sekretara, koji je najviša funkcija u Stej Departmentu koja se bavi našim regionom i ovom kontroverznom inicijativom.

Njegova retorika kako nacionalizam na Balkanu nije glavni problem, već je to korupcija, ne ignoriše samo zdravu logiku i realnosti koje živimo, već svima na Balkanu, sa ili bez namjere, šalje jednu ,,bipolarnu” poruku: ignorišite najopasnije i ojačane napade agresivnog nacional-šovinizma i malignog klerikalizma, čiji konci, logistička, propagandna i finansijska podrška seže sve do Kremlja i ruskih službi, već se koncentrišite na borbu protiv organizovanog kriminala. Takvim stavom, da budemo sasvim jasni, g. Eskobar i g. Kristofer Hil, najznačajniji američki ambasador na Balkanu, akreditovan u Srbiji, nam, zapravo, poručuju: “Pravite se da nema Srbije i … pravite se da nema Rusije!”

Jer, ako u Srbiji nema nacionalizma, nema, vala, ni organizovanog kriminala! Niti ima Rusije u svemu tome. I vuk sit i ovce oduševljene.

Uz sve to, nadalje, naše američke prijatelje (koji su nam prijatelji, kao i u najtežim i najdramatičnijim momentima novije crnogorske istorije, pa je, zato, svaki propagandno-lobistički napor, koji dolazi iz pomenute zemlje u kojoj nema ni nacionalizma, ni korupcije, osuđen na propast, jer se u Crnoj Gori anti-amerikanizam i anti-NATO pozicije, u političkom smislu, mogu naći, i to kao vrlo aktivni i živi fenomeni, isključivo u redovima nekih partija ,,stare većine” i od njih zavisnih medija i - niđe drugo), ne brine - bar ne javno - što podrška za Otvoreni Balkan, svih ovih mjeseci, sasvim jasno i dosljedno, stiže iz Kremlja.

Tome se niko ne čudi (?!), a eventualna pitanja kako je to uopšte moguće, izlažu znatiželjnika opasnosti da bude proglašen “anti-Amerikancem”, bar po odlazećem premijeru, kada se opusti u Skupštini, i po roju kontrolisanih medija - i ovdje i u Srbiji.

,,Zima stiže iz Kremlja“, kako je to davno pisao Zdenjek Mlinarž, u vrijeme kada ruski/sovjetski tenkovi nisu bili u Ukrajini, već na ulicama Praga i cijele Čehoslovačke.

Zato pitanje o ovoj ,,čudnoj podudarnosti” zvuči sasvim američki. Pitao bi to, siguran sam, da je još među nama, i senator Džon Mekejn. Pitaju, sve češće, i mnogi analitičari iz Vašingtona. Da ih odmah odbranimo: oni, zbog toga, nisu anti-Amerikanci! Niti je to bio senator iz Arizone.

NOVEMBAR U BERLINU

Sve prethodno, sva je prilika, brine naše evropske prijatelje i partnere. Sa pomenutim izuzetkom i uz, moguće je, jednu ili dvije nezaiteresovane zemlje-članice. Uz napomenu: teška zima, usljed ukrajinske nesreće i ekonomsko-energetske krize, neće marginalizovati samo balkansku agendu, već i mnoge druge zajedničke evropske politike. To ne treba zaboraviti, sve i kad bismo mogli.

Samit ,,Berlinskog procesa“, planiran za prvu sedmicu novembra, pružiće odgovor na centralno pitanje aktuelne evropske balkanske politike (jasnije: balkanske politike EU). Da li postoji realna šansa za nastavak procesa evropskih integracija za balkansku šestorku, ili će evropske projekcije ustupiti svoje mjesto američkom insistiranju da se stvori novi balkanski okvir, sa (ne)proklamovanim vođstvom osovine Beograd-Tirana?

Što nas vodi do prve od tri ideje koje kandidujemo ovim tekstom

Prva je: nesaglasnosti Berlinskog procesa, s jedne, i Otvorenog Balkana, s druge strane, nemaju ishodište na Balkanu, već se radi o dva bitno različita koncepta o budućnosti našeg regiona.

Bez obzira na retorike javne diplomatije, prvenstveno sa američke strane, stav kako Otvoreni Balkan ne smeta evropskim integracijama regiona jednostavno- nije kredibilan.

Niko ne spori potrebu normalizovanja odnosa Kosova i Srbije (sa ili bez formalnog međusobnog priznanja, bar u prvim godinama mogućeg diplomatskog aranžmana). Ali, ostalim je zemljama regiona, uključujući Kosovo, sasvim jasno da je taj put koncentrisan na zadovoljenje regionalnih aspiracija Srbije i Albanije - svake od njen na specifičan, ali, suštinski, vrlo sličan način - u rasponu od omeđenih sfera interesa, pa sve do, crtanja novih granica između dvije etničke grupe, albanske i srpske, na štetu i na račun ostalih, od njih “priznatih” ili “nepriznatih” nacija i država.

Taj se vrh ledenoga brijega u magli ne može više skrivati - vidljiv je, odavno, i bez dvogleda.

Prije nego što sasvim zaplovimo prema metaforama o velikim brodovima/projektima koji tonu pod pritiskom dugogodišnje diplomatske inercije - Balkan je, u tom smislu, bar privremeno, spašen agresijom Rusije na Ukrajinu, koja je, činilo se na početku tog teškog zločina i nesreće, otrijeznila one koji su godinama povlađivali i Rusiji i Srbiji - vratimo se drugoj ideji.

A nju, zapravo, sadrži odgovor na “jednostavno” pitanje: koliko dugo može trajati “dihotomija” američke i evropske diplomatije na Balkanu. (Evropske u smislu Lajčak, Bilčik i Picula, a ne u smislu Varhelji i njegove kolege koje su, na primjer, direktorat za Crnu Goru u Briselu pripojile onom za Srbiju, bez trzaja i treptaja tadašnje i sadašnje crnogorske diplomatije)?

Odgovor je: do kraja rata u Ukrajini.

Takav odgovor je, reći će mnogi, varljiv i nesiguran. Ali, za to postoji opravdanje: ukoliko ni rat u napaćenoj i herojskoj Ukrajini nije otrijeznio one instance koje projektuju balkanske politike u Vašingtonu i Briselu, koje i se dalje takmiče i lutaju između neiskorišćenih šansi i mogućnosti Berlinskog procesa i nepoznanica, usiljene retorike i racionalizacije Otvorenog Balkana, onda bi samo kraj tragedije u Ukrajini (i u Rusiji, sljedstveno tome!) mogao da ponovo podstakne evro-atlantske saveznike da usaglase svoje agende.

Treća ideja to, zapravo, i nije. To je konstatacija da je najveći uspjeh odlazeće vlade i njenog premijera - doskorašnjeg favorita gorepomenutih svjetskih sila - upravo u tome što su svojim djelanjem jasno stali na stranu Otvorenog Balkana. Zato su pomenuti ,,nacrt analize“ i svi dokumenti koji bi mu mogli slijediti, već napisani.

,,Mala Ukrajina“, kako su je, na početku Putinove agresije, slavodobitno nazivali poglavari Crkve Srbije u našoj zemlji, priželjkujući scenarije koje taj ,,nadimak“ implicira, ima, zato, pred sobom teški problem, čije će rješavanje imati istorijske posljedice po nju.

To, nadamo se, shvataju i naši američki i naši evropski prijatelji. To, sigurni smo, znaju i drugovi i gospoda u Kremlju, kao i naši susjedi u Srbiji i Albaniji.

Ostaje samo da to još i Crnogorci shvate. A to je, često, najteže u crnogorskoj istoriji.

Izvor: Pobjeda