Balkanski ratovi, Prvi i Drugi svjetski rat, simbolično su predstavljeni ,,cvjetnim grozdovima” u tri memorijalne cjeline, na kojima su ispisana imena 425 poginulih osoba, među kojima je 20 žena. Hronološki raspoređena ,,sjećanja” vode do 12 metara visoke vertikalne konstrukcije, koja svjedoči nepokolebljivom duhu revolucije i borbe za slobodu, dok amfitetar sa 208 betonskih sjedišta, šalje snažnu poruku o trijmfu života nad smrću.

 Od 1980. godine kreira neraskidivu vezu sa lokalnim podnebljem, a uklapanje spomenika u krševito okruženje, postignuto je kombinacijom kamena i betona. Sav taj snažan omaž na tragičan događaj, kreirala je jedina žena sa prostora bivše Jugoslavije, koja je 1968. godine dobila dva najznačajnija priznanja, Saveznu nagradu ,,Borba”, kao i najveće priznanje države Crne Gore, Trinaestojulsku nagradu.

Kulturno istorijsko zdanje na Barutani nalazi se na mapi ,,Put Balkanskih spomenika”, koji predstavlja zajedničku regionalnu rutu, čiji je cilj da oživi umjetnost, dizajn i arhitekturu spomenika posvećenih Drugom svjetskom ratu, koji su izgrađeni u zemljama Zapadnog Balkana između 1950. i 1990. godine.

Iako ga je 2020. godine tadašnje Ministarstvo kulture detaljno restauriralo, skoro tri godine kasnije, svako ko posjeti spomen-kompleks može da posvjedoči da je ono svakodnevno na meti vandala. Pokidane žice koje su očigledno dekorativnu rasvjetu napajale svega nekoliko mjeseci, neočišćeno stepenište od vlage, popucale mermerne ploče, ne samo da ruže izgled jednog od najljepših spomenika, već najbolje prikazuju naš mentalitet i potrebu za očuvanjem identiteta.

Mediabiro