Strane investicije su oduvijek bile ključni instrument kineskog uticaja i bile su važne za zdravlje njene ekonomije. Kineske direktne strane investicije (FDI) su stalno rasle, sa 10 milijardi dolara u 2005. na više od 170 milijardi dolara do 2017. godine, podstaknute politikom “izlaska” iz 2001. godine, a zatim Inicijativom Pojas i put iz 2013. godine.

Izvještaj koji je objavio američki magazin The National Interest navodi da globalni ”kineski san”, njena ekonomska moć, njena politička privlačnost i njen međunarodni položaj nestaju. Mnogi ključni pokazatelji otkrivaju da je epski sukob sa Sjedinjenim Američkim Državama i Zapadom učinio Kinu slabijom nego ikad u proteklih deset godina.

U izvještaju se dodaje da su kineski partneri, kao što su Njemačka, Italija i Evropska unija, ojačali mehanizme za provjeru ulaganja i blokirali ključne kineske akvizicije. S druge strane, evropska ulaganja u Kinu značajno su opala nakon 2018. godine, prije nego što su prošle godine zabilježila oporavak.

No podaci istraživačke grupe “Rhodium” pokazuju da je priliv stranih direktnih investicija u Kinu postao toliko koncentrisan da oko 90 posto evropskih direktnih stranih ulaganja u Kinu potiče iz samo četiri zemlje.

Doprinos evropskih investicija, koje su 2018. iznosile 7,5 posto kineskog BDP-a, tri godine kasnije pao je na 2,8 posto.

S druge strane, inflacija potrošačkih cijena u Kini zabilježila je najniži nivo u posljednjih 18 mjeseci, od 0,7 posto na godišnjem nivou, a tempo pada tvorničkih cijena ubrzan je u martu uz nastavak slabe potražnje, što daje poticaja kreatorima politike da preduzmu više koraka kako bi podržali neujednačen ekonomski oporavak.

Kineski juan je u utorak zabilježio i najniži nivo u više od sedmicu dana u odnosu na dolar, od 0,15 dolara, a ulagači polažu sve veće nade u mogućnost smanjenja kamatnih stopa.

Koje alternative ima Kina?

Sjedinjene Američke Države predstavljaju, prema izvještaju, najozbiljniji izazov kineskom ekonomskom uticaju. Povećane carine i sve veća ograničenja koje je nametnula administracija bivšeg predsjednika Donalda Trampa i dalje su na snazi u vrijeme aktuelnog predsjednika Džoa Bajdena. Opseg pregleda stranih ulaganja se proširio, kao i politike blokiranja prodaje visokotehnološke robe Kini.

Ovo nije ograničeno samo na Sjedinjene Američke Države, već uključuje i kompanije u drugim zemljama čiji proizvodi sadrže američke komponente. Uz to, Vašington je udvostručio napore da zabrani Huawei i TikTok, kao i da donese zakon za podršku domaće proizvodnje visokotehnološke robe i usmjeri ulaganja na pouzdane saveznike i partnere Sjedinjenih Američkih Država.

Kina ima i druge alternative, posebno u Aziji, Africi i drugim mjestima, jer tvrdi da nudi alternativni model razvoja. No, kinesko prisustvo je i u tom kontekstu izgubilo zamah. Godišnja ulaganja u zemlje koje učestvuju u inicijativi ”Pojas i put”, koja je nekada bila glavni instrument za širenje kineskog uticaja, smanjila su se za pola u poređenju sa onim što je bilo prije samo pet godina, posebno u zemljama koje pate od ozbiljnih problema s dugom.

Ispostavilo se i da je kineski model u nekim zemljama bio više štetan nego koristan, jer je podrška Kini naglo opala širom svijeta, što je dodatno pogoršao kineski “digitalni autoritarizam” tokom pandemije korona virusa, njena stroga i neuspješna politika zatvaranja i podrška ruskoj invaziji na Ukrajinu.

U Evropi, koja je manje oštra od SAD-a, Kina će svoje nekada cvjetajuće odnose sa najnaprednijim ekonomijama svijeta zamijeniti za jeftinu naftu.

Možda je najzabrinjavajući razvoj događaja za Kinu poređenje koje se iznosi u Sjedinjenim Američkim Državama i drugdje između ruskih akcija u Ukrajini i potencijalnih kineskih akcija protiv Tajvana.

Međutim, nisu sve vijesti loše za Kinu. Vanjska trgovina je u porastu, uključujući i sa svojim partnerom broj jedan, Sjedinjenim Američkim Državama. Peking je preokrenuo stvari posredujući u nedavnom dogovoru između Saudijske Arabije i Irana, kroz poboljšanje odnosa sa Hondurasom, a evropski čelnici i dalje često putuju u Peking.

Ali sveukupno pogoršanje međunarodnog okruženja uopšteno nije ohrabrujuće za predsjednika Si Đinpinga i Komunističku partiju Kine, koji se moraju nositi sa usporavanjem rasta na domaćem nivou, katastrofalnim posljedicama politike ”nulte stope COVID-a” i starenjem stanovništva.