Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika (SSSR) bila je država na velikom dijelu sjevera regiona Evroazije, koja je postojala od 1922. do raspada 1991. godine.

Formiranje SSSR-a je kulminacija Oktobarske revolucije 1917. godine. Došao je na mjesto Ruske Imperije, čiji je posljednji vladar bio Nikolaj II Aleksandrovič.

Sovjetski Savez je zvanično bio prva socijalistička država na svijetu, sa političkom organizacijom koju je definisala Komunistička partija Sovjetskog Saveza.

Osnovan je u decembru 1922. godine, kao unija ruske, ukrajinske, bjeloruske i zakavkaske sovjetske republike, na čijem su čelu bile boljševičke partije.

Revolucija

Revolucionarne aktivnosti u Rusiji su započele ustankom dekabrista 1825. godine. Dekabristi su bili pripadnici ruskog plemićkog opozicionog pokreta i članovi tajnih društava, a ime su dobili po ruskoj riječi za mjesec decembar (Декабрь). Predstavljali su prvi pokret protiv carske autokratije.Jedan od ciljeva dekabrista bilo je ukidanje kmetstva, što je formalno učinjeno 1861. godine, ali pod nepovoljnim uslovima za seljake, što je predstavljalo dodatni podsticaj za revolucionare.

Krajem januara 1905. izbila je takozvana “Ruska revolucija“, koja se zvanično smatra anarhističkom revolucijom, a predstavlja skup događaja i nereda koji su se odigrali u carskoj Rusiji od 1905. do 1907. Povodi za njeno izbijanje bili su Rusko-japanski rat i Krvava nedelja.

Revolucija iz 1905. uključivala je terorističke napade, štrajkove, proteste seljaštva i pobune vojske, a rezultirala je uvođenjem ustavne monarhije, višestranačkog sistema, skupštine (Državne dume) i usvajanje ustava 1906.

Uprkos svim promjenama, car je nastavio da se protivi prelasku sa apsolutističke na ustavnu monarhiju. Situaciju je pogoršao Prvi svjetski rat, zbog vojnih poraza i nestašice hrane.

Sve to je dovelo do revolucija – prvo Februarske, a zatim i Oktobarske, koje su rezultirale konačnim padom ruske monarhije.

Februarska se dogodila 8. i 12. marta (23. i 27. februara po julijanskom kalendaru. Počela je spontanim narodnim ustankom u Petrogradu, koji je bio odgovor na ratno raspadanje blagostanja i morala. Njena neposredna posljedica je abdikacija cara Nikolaja II, kolaps Ruske imperije i kraj dinastije Romanov. Privremena vlada kneza Georgija Lavova, savez između liberala i socijalista, je zamijenila carsku vlast.

Oktobarska revolucija, zvaničnog naziva “Velika oktobarska socijalistička revolucija“, odigrala se 7. i 8. novembra 1917. Predvodili su je Vladimir Lenjin i boljševici, zajedno sa menjševicima, socijalistima-revolucionarima i anarhistima.

Lenjinovi radikalni boljševici su preuzeli vlast u privremenoj vladi iz 1917. a komunistička vlast je uspostavljena nakon građanskog rata koji je trajao od 1918. do 1921. godine.