Dvije godine kasnije, utisak je da su tek tog septembarskog jutra zapadni partneri Crne Gore shvatili silinu snage uticaja Beograda i Moskve na zvaničnu Podgoricu, na političke strukture kojima su oni izdašno i bezrezervno bili podrška da na izborima 30. avgusta 2020. godine svrgnu dotadašnju vlast, koja je duže od 30 godina, pod vo stvom Demokratske partije socijalista Mila Đukanovića, vladala Crnom Gorom.

I od tada, značajno se mijenja politička klima u našoj zemlji, ali cini se da građanski politički blok u Crnoj Gori nije na pravi način razumio poruke građanki i građana okupljenih na Cetinju 3, 4. i 5. septembra 2021. godine, niti je iskoristio energiju tog protesta da se ujedini i pošalje poruku da Crne Gore ne može biti bez nacionalnih Crnogoraca i Crnogorki, ali ni bez njene multikulturalnosti i multikonfesionalnosti.

Jedan od aktera “belvederskih događaja“, građanski aktivista koji je zbog svog aktivizma i podrške žrtvama policijske torture na Cetinju završio kao okrivljeni u policijskoj prijavi, danas samostalni odbornik u Skupštini Glavnog grada Podgorice, član nadstranačkog pokreta Građanska inicijativa “21. maj“ Aleksandar Saša Zekovic za Pobjedu kaže da je “Belveder promijenio političku klimu u Crnoj Gori“.

Blokada na Belvederu

“Nakon Belvedera promijenio se odnos i u samoj tadašnjoj vlasti prema protivnicima, jer priča da baš niko od učesnika demonstracija nije u pravu – nije više pila vodu. Promijenila se politička agenda i počela je da se uspostavlja drugačija klima i rasprava koja je dovela i do argumentovanog obaranja tadašnje Vlade u parlamentu. U Crnoj Gori je neophodno uspostaviti i njegovati što širi i inkluzivniji politički okvir i to je, tako- e, jedna od ključnih poruka sa Belvedera koja uključuje i one koji su i njegovi ideološki protivnici“, kategoričan je Zeković.

Uvjeren je i da se “pojačalo razumijevanje da Vlada treba da služi svima, što znaci i onima koji se etnički izjašnjavaju kao Crnogorci i da ih ne treba zanemarivati, niti afirmisati politike koje podstiču njihovo vrijeđanje, negiranje ili asimilaciju“.

Posljedice

Odmah nakon tog 5. septembra počeo je raspad klerikalne Vlade Zdravka Krivokapića, koja je u februaru i formalno izgubila povjerenje u parlamentu, a novi mandatar Dritan Abazović sastavio je manjinsku Vladu uz podršku DPS-a krajem aprila 2022. uz važno obećanje domaćoj javnosti i zapadnim partnerima – da će Crnu Goru vratiti na put integracije u Evropsku uniju.

Garant tome bio je ulazak kandidata Socijaldemokratske partije i partija manjinskih naroda u Vladu. Abazović je, međutim, nastavio putem vlade svog prethodnika, u kojoj je bio viceprimijer, a koja je sastavljena u Manastiru Ostrog pod patronatom tadašnjeg mitropolita crnogorsko-primorskog Crkve Srbije Amfilohija Radovića i uz podršku vlasnika koncerna Vijesti, čiji je Abazovic bio ključni igrač nakon izbora 2020.

Iako je premijersku “palicu“ dobio da bi Crnu Goru vratio civilizacijskim vrijednostima i njenim antifašističkim temeljima sazdanim na multikulturalnosti i multikonfesionalnosti, ispostavilo se da su Abazović i “elite“ okupljene oko koncerna Vijesti veliki dužnici Crkvi Srbije, Beogradu i Moskvi, pa je ubrzo nacionalne i državne interese i on podredio interesima ovih adresa. 

Svega tri mjeseca i šest dana pošto je njegova manjinska Vlada dobila podršku parlamenta, Abazovic je 3. avgusta, u Vili “Gorica“, sa srpskim patrijarhom Porfirijem Perićem potpisao takozvani “Temeljni ugovor“. Ovim aktom sakralno nasljeđe Crne Gore, ali i skoro sve crkve i manastiri (mimo Cetinjskog), samim tim i crnogorska groblja sa grobljanskim crkvama, pripali su u vlasništvo Beogradske patrijaršije.

Tog 3. avgusta nije bilo građanskog otpora kao na Cetinju nepunih godinu ranije. Tek nekoliko desetina ljudi iskazalo je bunt ispred Vile “Gorica“. Pobjeda je nekoliko dana uoči potpisivanja takozvanog “Temeljnog ugovora“ objavila informaciju da će to biti učinjeno baš 3. avgusta, što je premijer Abazović odlučno demantovao i Pobjedinu vijest, bez sustezanja, 31. jula nazvao dezinformacijom, čime je još jednom beskrupulozno slagao crnogorsku javnost.

Tri dana kasnije - konspirativno je organizovao Perićev dolazak helikopterom MUP-a Srbije u Podgoricu, zaobilazeći zvanične granične prijelaze države Crne Gore, i uz potpuno isključivanje javnosti, samo uz prisustvo crkvene televizije “Hram“, potpisao veleizdajnički ugovor sa Porfirijem.

Ipak, ovaj ugovor sa Crkvom Srbije bio je povod za pad i ove crnogorske vlade – Abazovicev kabinet izgubio je podršku parlamenta dvije sedmice kasnije, 20. avgusta, na sjednici koja je završena iza ponoći.

Ćutanje dugo dvije godine

Tako, ni dvije godine nakon cetinjskih događaja crnogorske institucije nijesu pružile odgovore ko je i zašto ugrozio bezbjednost Crne Gore 5. septembra 2021. godine, ko je dozvolio stranim službama da rukovode operacijom koja je prijetila miru u našoj zemlji, ko je rukovodio policijom tog jutra, ko je donosio odluke, ko su bili kriminalci pod oružjem u Cetinjskom manastiru, ali i u nekoliko gradova, ko je donio odluku da se u akciju uključi i Vojska Crne Gore...

Vlasti ćute, a tužilaštva ne istražuju ni informacije o povezanosti kriminalaca i policijskih šefova i službenika Agencije za nacionalnu bezbjednost u operaciji ustoličenja Mićovića.

Javnost ne zna ni što je sa postupcima iniciranim protiv policajaca koji su prekoračili ovlašćenja, a što su ustanovili i Unutrašnja kontrola rada policije i Građanski savjet za kontrolu rada policije, kao ni koliko je predmeta formirano i u kojoj su fazi...

Ljekar Aleksandar Mugoša, kao član Savjeta za građansku kontrolu rada policije, bio je tog 5. septembra svjedok za njega, kako kaže, „do tog dana, nezamislive zloupotrebe represivnog aparata protiv sopstvenih građana“.

“Grad je bio “otrovan“ ogromnom količinom hemijskih borbenih sredstava. U prostorijama Hitne medicinske pomoći, gušeći se i sam, proveo sam duže od sat vremena, zbog ogromne koncentracije otrovnih materija u vazduhu“, prisjeća se Mugoša.

U danima nakon događaja razgovarao je i imao uvid u fotografije povreda i medicinsku dokumentaciju više od 20 povrijeđenih građana.

“Lično znam da ih je bilo mnogo više. Odgovorno tvrdim da je, barem kod troje, došlo do direktnog ugrožavanja života i da su samo sticajem srećnih okolnosti ostali u životu. Samim tim, glavni argument odgovornih da je akcija bila uspješna iz razloga što niko nije poginuo, za mene kao građanina i ljekara, manipulativan je i poražavajući“, naglašava Mugoša.

I danas je kategoričan da je policija 5. septembra na Cetinju koristila i zabranjene gumene metke.

“Moje tvrdnje bazirane su na činjenici da povrede kod pojedinih građna nijesu mogle biti izazvane suzavcem i šok bombama. Vjerovatno će se u postupcima pred Osnovnim državnim tužilaštvom na Cetinju izjašnjavati vještaci medicinske struke i forenzičari. Čekam njihovo mišljenje, jer sam u međuvremenu optužen za uznemiravanje javnosti zbog mojih tvrdnji o upotrebi gumenih metaka“, ističe Mugoša.

Pokušaji kriminalizacije

Fokus vlasti, međutim, u prethodnih dvije godine bio je kriminalizacija građanskog protesta na Cetinju i uporni pokušaji da se ključna tačka tog otpora – Belveder, predstavi kao pokušaj terorističkog puča.

Plan Crkve Srbije bio je da njihovi velikodostojnici u crnogorsku prijestonicu iz Podgorice uđu preko Belvedera, a odatle da cetinjskim ulicama u svečanoj procesiji dođu do Manastira. Preko Belvedera nijesu mogli.

Od 4. septembra popodne raznim barikadama – od kamenih gromada, stotina guma, šlepera, automobila, drugih zapreka do živog ljudskog štita, Belveder je zatvoren.

Prva linija odbrane bilo je više desetina žena koje su probdjele noć na magistralnom putu, na Kruševom ždrijelu, gdje su rano ujutro sačekale jake policijske snage. Iza njih i barikada čitavu noć na Belvederu provelo je i nekoliko hiljada građanki i građana.

Svi ostali prilazi prijestonici takođe su bili zatvoreni, ali je na tim barikadama bilo tek po nekoliko desetina ljudi. Dio demonstranata noć je proveo na Dvorskom trgu ispred jakih policijskih kordona koji su štitili prilaz Cetinjskom manastiru. Sinhronizovana policijska akcija počela je u zoru.

Prvo su u gradu odjeknule detonacije ispaljenog suzavca i šok bombi, a ubrzo su se na udaru našli i okupljeni na Adžića krivini, prilazu gradu iz pravca Budve...

Blizu hiljadu patrona suzavca, fleš i šok bombi ispaljeno je na Cetinje. Akcija je trajala od kada su Mićović i Perić u Podgorici krenuli ka helikopteru Vojske Crne Gore koji ih je dopremio na Cetinje, do trenutka kada su tim helikopterom napuštili grad.

Duže od četiri sata crnogorska prijestonica bila je zarobljena u oblacima suzavca, odjekivali su pucnji, detonacije, ali i bijesni uzvici napadnutih građanki i građana...

Zvuk manastirskih zvona kojima je Crkva Srbije slavila ustoličenje svog mitropolita crnogorsko-primorskog jedva da su se čula u toj zaglušujućoj buci. Tako je inaugurisan Joanikije Mičović. Silom Vojske i policije.

Krvičina prijava

“Belveder, kako se uopšteno “zovu“ ta tri dana na Cetinju, nije uspio da spriječi ustoličenje Joanikija u Manastiru, ali je pokazao snagu narodne volje i spriječio bar litijanje cetinjskim ulicama, koje jeste bio krajnji cilj u smislu duhovne “pobjede nad Cetinjem“ i svemu što taj grad znači svima nama. To vlastodršci, koji su i dalje na tim pozicijama, imaju u svojim bolesnim fantazijama, misleći da ako unište Cetinje, uništiće Crnu Goru i crnogorstvo. Nijesu uspjeli ni tada, niti će ikad; Belveder je bio mjesto svih onih kojima je Crna Gora svetinja - a njih je bilo svih vjera i nacija, iz svih gradova naše države. I zato, Belveder zaista nije pao“, kategorična je u izjavi za Pobjedu, dvije godine nakon belvederskih događaja, nezavisna odbornica u SO Nikšic Tatjana Kneževic-Perišic, koja je provela ta tri dana na Cetinjuje on naložio hapšenje.

Priveden je uz optužbu da je napao i pokušao da probije policijski kordon na Dvorskom trgu, a Abazović je tvrdio i kako je upravo Veljović odgovoran što je policija upotrijebila suzavac.

“Pogledajte kako je Veselin Veljović, savjetnik Predsjednika države i grupa poslanika DPS započela jutros napad na @PolicijaCG. Sad je valjda svima sve jasno“, napisao je on 5. septembra u sedam sati i 51 minut na Tviteru, a uz objavu je postavio i video zapis.

Prvostepenom presudom Veljović je oslobođen odgovornosti, jer je i sam policajac za kojeg se tvrdilo da je meta napada na sudu kazao da – nije bio napadnut. 

Policijska prijava kojom je građanski protest preimenovan u skup terorista u dva navrata je dostavljana Specijalnom državnom tužilaštvu – prvo krajem 2021. godine, u vrijeme kada je glavni specijalni tužilac bio Milivoje Katnić, koji je odbacio.

Potom je, nakon Katnićeve smjene, prijava vraćena njegovom nasljedniku Vladimiru Novoviću, kojem su nove vlasti vjerovale da će im izaci u susret. No, i on je vratio Osnovnom državnom tužilaštvu na Cetinju. Tačku na ovu farsu stavila je cetinjska tužiteljka Sanja Radunović koja je prijavu odbacila 4. avgusta ove godine.

Tako je propao pokušaj vlasti da građanske proteste na Cetinju predstave kao skup terorista, ali je, nažalost, propala i nada građanske Crne Gore da će preko Anketnog odbora, odnosno takozvane parlamentarne istrage, konačno dobiti odgovore od kojih vlasti bježe već dvije godine.

Anketni odbor

Kneževic-Perišić je kategorična da su službe bezbjednosti politicki zloupotrijebljene kako bi se udovoljilo zahtjevima Crkve Srbije i političkom vrhu tuđe, ali i naše države.

“Nijesam čula da je bilo koji policajac, komandir, ali i političar osuđen ili udaljen sa posla, kažnjen na bilo koji način, što dokazuje političku zloupotrebu službi bezbjednosti“, ističe ona.

Ideja da se formira anketni odbor predložena je na konferenciji koju su zajednički organizovali Crnogorski helsinški odbor i Pobjeda u maju 2022. godine – “Belveder 2021. uzroci i posljedice“. 

Tada je predsjednik CHO, ambasador Miodrag Vlahović najavio da će u ime ove organizacije zahtijevati parlamentarnu istragu. Ideju su podržale Socijaldemokrate, pa je na sjednici petog vanrednog zasijedanja Skupštine Crne Gore 17. avgusta 2022, glasovima 44 poslanika DPS-a, SDP-a, SD-a, LP-a, BS-a, Ure, Civisa i Force usvojen prijedlog odluke o otvaranju parlamentarne istrage i formiranju anketnog odbora radi prikupljanja informacija i činjenica o postupanju Ministarstva unutrašnjih poslova, Uprave policije i Agencije za nacionalnu bezbjednost u odnosu na događaje na Cetinju 4. i 5. septembra 2021. godine.

Odlučeno je i da ova odluka stupi na snagu danom objavljivanja u “Službenom listu Crne Gore“ iz razloga hitnosti. No, potrebu za hitnom istragom ubrzo su svi zaboravili i anketni odbor nikada nije formiran. U međuvremenu, nakon izbora 11. juna ove godine, ovaj saziv parlamenta je i raspušten.

“Formiranje tog skupštinskog anketnog odbora bilo je samo zavaravanje ukupne javnosti. Skupština je “odradila“ svoje, zarad evropske javnosti, znajući da izvršna vlast neće dalje “talasati“. Pa, njihovi su ljudi bili tas na vagi, inicijativa je usvojena, ali odbor nikada nije formiran. Zašto“, pita Knežević-Perišić.

Dvije godine kasnije, dodaje sagovornica Pobjede, nema osuđenih za prekomjernu upotrebu sile nad građanima Crne Gore, “koji su na Belvederu branili pravo Crne Gore da bude Crna Gora“.

Kad vlast radi mimo zakona

“Iako su Unutrašnja kontrola rada policije, ombudsman, Savjet za građansku kontrolu rada policije (istina sa godinu dana “istrage“?!) utvrdili da se radilo o oko 1.000 ispaljenih patrona suzavaca, šok bombi, ali i gumenih metaka, na građane koji ni na koji način nijesu ugrozili rad policije, te da su tako policijski organi prekoračili ovlašćenja koja im zakonski pripadaju, ništa se nije desilo“, konstatuje Knežević-Perišic.

I Aleksandar Mugoša, koji je 5. septembra bio u prijestonici, kaže za Pobjedu da je to „jedan od najokrutnijih i najružnijih dana u modernoj crnogorskoj istoriji“.

“Dan kada su Srpska pravoslavna crkva i vlast u Crnoj Gori, zajedničkim djelovanjem i potpuno svjesno, ugrozili zdravlje i živote velikog broja građana Crne Gore, koji su koristili zakonsko pravo na legitimni nenasilni protest. To je dan kada je odlukom njene Vlade država Crna Gora „kapitulirala“ pred uticajem i pritiscima SPC. Sa ove distance, teško je procijeniti da li je opasnije ono što je prethodilo 5. septembru, sve što se dešavalo tog dana na Cetinju, sve ono što smo gledali i slušali u danima nakon toga... Ili je, možda, ipak najopasniji današnji trenutak u Crnoj Gori“, kaže on.

Podsjeća da su u susret 5. septembru urađene dvije procjene bezbjednosti, jedna sredinom avgusta, druga početkom septembra, te da su obje ukazivale na skup visokog rizika, zbog čega je on, kao takav morao biti zabranjen.

“Vojska i policija su sile represije koje moraju biti upotrijebljene strogo u skladu sa Zakonom, zbog ogromne opasnosti da njihova zloupotreba može dovesti do nesagledivih posljedica po bilo kog građanina i društvo u cjelini“, dodaje sagovornik Pobjede.

Odlazeći crnogorski premijer Dritan Abazović juče je u Bijelom Polju na pitanje novinara zbog čega nikad nije skinuta oznaka tajnosti sa izvještaja o postupanju bezbjednosnog sektora tokom ustoličenja mitropolita Joanikija rekao da se, što se njega tice, ta oznaka može i sjutra skinuti.

“Ništa u tom izvještaju nećete vidjeti što je spektakularno. Najvažnija stvar za taj događaj je da je, uz ogroman bezbjednosni rizik, prošao da nijesmo imali žrtve i svjedočili umanjenju tenzija, sad neko želi to da uruši“, kazao je Abazović. 

U najvećoj opozicionoj stranci – DPS-u, ne smatraju da je sve urađeno u skladu sa zakonom, zbog čega su Specijalnom državnom tužilaštvu podnijeli krivičnu prijavu još 20. septembra 2021. U prijavi su optužili tadašnjeg premijera Zdravka Krivokapića, i njegove ministre - Jakova Milatovića, Oliveru Injac, Milojka Spajića, za zloupotrebu službenog položaja i prekoračenja službene dužnosti zbog formiranja nelegalnog štaba za aktivnosti na Belvederu.

Od SDT nikada nijesu dobili odgovor.

U zgradu Vlade 5. septembra oko dva sata iza ponoci ušli su lideri tadašnjeg Demokratskog fronta, proruske i prosrpske političke organizacije – Andrija Mandić i Milan Knežević i saopštili tadašnjem premijeru Krivokapiću da oni u rukovodećem kadru policije imaju ljude koji ce završiti posao na Cetinju.

Bili su to pomoćnik direktora Uprave policije Miloš Rakonjac, koji je i danas na toj poziciji i jedan od komandira Protivterorističke jedinice Petar Knežević.

Oni su preuzeli komandu, a tadašnji diretkor policije Zoran Brđanin, kao i ministar unutrašnjih poslova Sergej Sekulović su izopšteni, kao i tadašnji vicepremijer Abazović, koji je bio i koordinator službi bezbjednosti. 

Sramna policijsko-vojna akcija, uz podršku srpske Bezbjednosno - informativne agencije, u koju su bile uključene opasne kriminalne strukture o čemu je svjedočio jedan od rukovodilaca akcije Petar Knežević, koja je uslijedila nakon što su Mandić i Knežević otišli iz zgrade Vlade, do danas se “drži pod ključem“.

Zašto DPS i ostale građanske partije nijesu iskoristile institut parlamentarne istrage, nakon što je ova inicijativa dobila podršku Skupštine Crne Gore, nepoznanica je. Da je formiran, anketni odbor bi svakako pružio odgovore makar na neka od ključnih pitanja. Jesu li i ovog puta nacionalni i državni interes podređeni partijskim svakako će, kad-tad, biti razotkriveno.

Mugoša: I dalje je otvoreno pitanje odgovornosti

Aleksandar Mugoša poručuje da je pitanje odgovornosti za cetinjske događaje i dalje otvoreno.

“Ko je u lancu komandovanja odgovoran za odluku da se ugroze životi 10-ak hiljada građana ove zemlje i to samo u jednom danu? Kao društvo i dalje smo zatočenici pokušaja nadležnih da prikriju odgovornost za najteža krivična djela ugrožavanja zdravlja i života građana. Mislim, prije svega, konkretno na najodgovornije - tadašnjeg premijera, njegovog zamjenika, ministra unutrašnjih poslova i direktora Uprave policije“, kategoričan je on.

Aleksandar Mugoša, Foto: UGC

Važno pitanje je, kako kaže, i ko je naredio pilotu MUP-a da leti na Cetinje tog dana, što je on odbio, nakon čega je, podsjeća Mugoša, protivzakonito suspendovan, a on i dio njegove porodice preživjeli određnu vrstu golgote. 

“Da li je to uradio ministar unutrašnjih poslova, ili neko drugi, za nas ostaje tajna koja će jednog dana sigurno biti otkrivena i činjenično dokazana“, uvjeren je sagovornik Pobjede. 

Neko će, poručuje, kad-tad morati da odgovori i ko je naredio vojnim pilotima da lete, ukoliko to nijesu uradili načelnik Generalštaba ili komandant vazdušne jedinice, čija je to, dodaje on, isključiva nadležnost.

“Ko je direktno rukovodio akcijom pripadnika policije, ako to nije bio direktor Uprave policije? Iz kog razloga samo tog dana on nije bio direktor policije, a u danima prije i nakon 5. septembra, kao što znamo, jeste? Što su tog dana radili premijer i njegov zamjenik, koordinator za bezbjednost, ako je lanac komandovanja bio narušen, a zdravlje i životi velikog broja građana ugroženi“, pitanja su, kaže Mugoša, na koja će neko morati da pruži odgovore.

Potvrdu za svoje tvrdnje, kako dodaje, dobio je u danima nakon 5. septembra. 

“Svi koje sam pomenuo na neki način su se “utrkivali“ u saopštavanju neistina ili prikrivanju istine. To rade i danas, dvije godine nakon događaja, isključivo iz razloga da prikriju sopstvenu odgovornost. To što je crnogorsko društvo podijeljeno kao nikad prije i to što se Srpska pravoslavna crkva izdigla kao sila iznad moći države Crne Gore, odgovorne očigledno ne interesuje. Zbog toga mislim da smo kao društvo još zatočenici tog 5. septembra i premoći crkve u sekularnoj državi, što je paradoks“, zaključuje Mugoša.

Prikrivanje tragova

Aleksandar Mugoša istice i da su policajci, 5. septembra oko 12 sati kada, kako kaže, više nije bilo građana na ulicama, na trgu kod Lovćenske vile, u velikim crnim vrećama sakupljali patrone suzavaca i šok bombi.

“Pokušali su da prikriju količinu upotrijebljenog hemijskog oružja. U razgovoru sa kolegama, koji su mnogo duže od mene bili članovi Savjeta za građansku kontrolu rada policije, saznao sam da nikada ranije nijesu vidjeli sličnu situaciju“, naglašava sagovornik Pobjede.

Vušurovic: Belveder uvijek može biti okidač za prijeko potrebnu homogenizaciju

Građanski aktivista i jedan od onih koji se pod užasnim optužbama našao u policijskoj prijavi među 28 okrivljenih, Predrag Vušurović, smatra da „kao da postoji prećutna saglasnost da se pušti da na belvederske događaje padne prašina“.

Predrag Vušurović, Foto: Pobjeda

“To je razumljivo i, po mom mišljenju, vrlo pragmatično. Pokretu aktuelnog mandatara odgovara da se njihova uloga zaboravi, ili makar minimizira, ne bi li bili prihvatljiviji za još kog od “suverenista“ koji su “skloni kompromisima“. Milatoviću “negdje“ posebno, svi se sjećamo zašto… Abazovićevoj stranci, sad pred istek roka trajanja, još i više znači da se zaboravi koliko su im ruke i obrazi prljavi od suzavca bačenog na građane za Vučićev račun – njegovim partijskim drugovima sa Cetinja još i najviše“, naglašava sagovornik Pobjede. 

Smatra da “nakon propasti dosta nevještog pokušaja kriminalizacije Belvedera i satanizacije spontanog građanskog bunta, tu za pseudograđanske, prosrpske i neočetničke snage u Crnoj Gori nema puno politickog kapitala“.

“A Belveder uvijek može biti okidač za toliku potrebnu homogenizaciju svega crnogorskog, patriotskog i građanskog, uprkos vidnoj hibernaciji i nesnalaženju suverenističkih stranaka, što koliko god mi bili u defanzivi – velikosrpskom faktoru ne mari izbjeći. Sve u svemu, računaju na ono čega se mi s pravom moramo plašiti – na naše kratko pamćenje“, upozorava Vušurović.

Nikolic: Nakon pada Abazovićeve Vlade nije bilo moguće utvrditi paritet u anketnom odboru

Portparol Demokratske partije socijalista Miloš Nikolić kazao je Pobjedi da ce događaji na Cetinju biti predmet pažnje njihove partije i njenih koalicionih partnera prilikom djelovanja u Skupštini Crne Gore u narednom mandatu, objašnjavajući da do formiranja anketnog odbora nije moglo doći jer je nakon pada Vlade Dritana Abazovića bilo nemoguće utvrditi paritet u tom tijelu.

Miloš Nikolić

“Nakon dešavanja na Cetinju 5. septembra i pada Vlade Zdravka Krivokapića, kolege iz Socijaldemokrata pokrenule su inicijativu za formiranje anketnog odbora koji bi se bavio skupštinskom istragom o svemu onome što se dešavalo toga dana u prijestonici kada je, usljed ustoličenja Joanikija Mićovića, došlo do brutalne zloupotrebe službi bezbjednosti na štetu građana Crne Gore koji su branili i odbranili državu od poniženja koje je bilo pripremljeno tog dana“, kazao je Nikolić.

Usljed procedura u Skupštini Crne Gore, prema njegovim riječima, do izglasavanja inicijative je došlo tek u avgustu 2022. godine, odnosno, nekoliko dana prije pada Vlade Dritana Abazovića. 

“U periodu nakon toga - a kako funkcionisanje anketnog odbora predviđa, nije bilo moguce utvrditi paritetan odnos vlasti i opozicije, budući da u novonastalim okolnostima nije bilo moguće odrediti ko je parlamentarna većina, a ko je parlamentarna manjina. Dodatno, do formiranja anketnog odbora nije došlo i zbog usvajanja Zakona o predsjedniku koji je označio i pokretanje protesta „Ima nas“, zbog čega većina suverenističkih i državotvornih stranaka više nije prisustvovala plenarnim zasijedanjima. Ispravnost ovakvog postupanja u suprotstavljanju gaženju Ustava i pravnog poretka Crne Gore potvrdio je i Ustavni sud koji je nedvosmisleno potvrdio neustavnost navedenog akta“, zaključio je Nikolić.

Zekovic: Belveder 1936. i 2021. pokazali su se kao remetilački faktor velikosrpskom konceptu

Za Aleksandra Sašu Zekovića, koji je na Cetinju i Belvederu aktivno pratio postupanje policije i zastupao žrtve kršenja ljudskih prava, građanski bunt u septembru 2021. godine “predstavljaju vitalan korektivni događaj za ljudska prava i demokratiju u Crnoj Gori“.

Aleksandar Saša Zeković

“To je bio jasan odgovor političkom establišmentu da treba da odustane od kreiranja kleronacionalističkog kao dominantnog diskursa koji ignoriše, isključuje i kriminalizuje iz društvenog života sve one koji su njegovi protivnici. Ta javna okupljanja su osnažila građane koji su poslali poruku da ne pristaju na favorizaciju nijedne vjerske zajednice, da im je neprihvatljivo da bilo koja crkvena organizacija upravlja Crnom Gorom, a posebno da ne pristaju na asimilaciju i marginalizaciju bilo kojeg i bilo čijeg identiteta“, uvjeren je on. 

Brojni su, podsjeća Zeković, državni funkcioneri i crkveni velikodostojnici „zastupali platformu da je Bog, kojeg često zamjenjuju i sa Svetim Savom, navodno na njihovoj strani u nadahnutoj borbi protiv zla, odnosno ‘milogorstva’, sekularne i građanske Crne Gore“, što je pratilo pojačano nasilje, govor mržnje i polarizacija.

“Belveder 1936. i 2021. su politicki i ideološki snažno povezani. Belveder se pokazao i tada i sada kao remetilački faktor velikosrpskom konceptu, a namjere da se predstavi u negativnom kontekstu su činjenicno i istorijski neodržive. Vlasti Crne Gore i njeni promoteri su prema Belvederu nastupali slično predsjedniku Trampu u Americi koji je Pokret “Black Lives Matter“ nazivao “simbolom mržnje“, a aktiviste “teroristima“, ističe Zeković.

Uvjeren je “da će doći nove generacije neopterećene prošlošću koje će prepoznati da su razmišljanja i stavovi učesnika demonstracija i 1936. i 2021. bila zdravorazumska“ i da će “Belveder uvijek ostati sinonim za otpor demokratskom nazadovanju i deficitu“.

Spirala laži i dezinformacija

Tadašnji premijer Zdravko Krivokapić i njegov potpredsjednik Dritan Abazović drsko su javno lagali u više navrata u pokušajima da opravdaju upotrebu enormnih količina suzavca na Cetinju 5. septembra 2021. godine.

Spiralu laži, međutim, nijesu samo širila prva dva čovjeka svrgnute 42. vlade, već su u tu prljavu rabotu bile upregnute i dvije medijske kuće – Javni servis i koncern “Vijesti“ – kroz “pouzdana“ saznanja iz Uprave policije.

Uprava policije priznala je da je ona izvor lažne vijesti da je na Blevederu pucano na njene službenike u jutro 5. septembra. Međutim, javnost nikada nije zvanično saznala ko je personalno iz Uprave policije i kome u RTCG saopštio lažnu informaciju koja je izazvala uznemiravanje javnosti i paniku.

Doduše, naknadno ponašanje prvog čovjeka RTCG Borisa Raonića ukazuje na to da je lažna vijest u kritičnom trenutku po bezbjednost građana i države, plasirana upravo preko njega. 

No, prvu laž tokom cetinjskih događaja plasirao je portal “Vijesti“ u jutro 4. septembra 2021. kada su okupljeni građani oko 10:20 uklonili visoko postavljenu ogradu na Dvorskom trgu, nakon čega su se vratili u bašte kafiića, a policija na mjestu gdje je bila barijera formirala kordon. Pozivajući se na izvore iz Uprave policije, redakcija portala „Vijesti“ u Podgorici, iako je imala dopisnicu na terenu, objavljuje tekst sa naslovom “Grupa građana pokušala da prođe kroz zaštitnu ogradu postavljenu na Dvorskom trgu na Cetinju“.

Nakon oštrog negodovanja reporterke “Vijesti“ koja je bila na licu mjesta, u telefonskom razgovoru sa redakcijom u Podgorici, portal mijenja tekst objavljene vijesti koja sada nosi naslov: “Grupa građana uklonila zaštitnu ogradu postavljenu na Dvorskom trgu na Cetinju“.

Plasiranje ove neistinite informacije iz Uprave policije bio je dobar indikator onoga što će uslijediti u narednim satima, ali i danima. I naredna priča o “molotovljevom koktelu“, koju je vlast pokušala da plasira takođe preko medijske platforme koncerna “Vijesti“, pokazala se kao brutalna obmana – suzavac je ispaljen, a da nije bilo bacanja eksplozivnih naprava na policijske kordone.

No, najbrutalnija laž plasirana tokom tih događaja bila je vijest koju je “ispalila“ Raonićeva Radio-Televizija Crne Gore u neđelju 5. septembra u 9 sati i 35 minuta. Laž i opasna manipulacija koja je mogla da proizvede stravične posljedice u času kada su se građani gušili u dimu suzavca. Laži nijesu prestale ni u danima koji su uslijedili.

Tako je četiri dana kasnije Abazovic plasirao informaciju da je povod za naredbu o bacanju suzavca bio napad Veselina Veljovića na policijski kordon i da je tek tada izdat policiji nalog, što je bilo brutalno spinovanje.

Prvi kontingent suzavca bačen je u neđelju, 5. septembra 2021. godine u 5:57 u času kada je na glavnom cetinjskom trgu bilo između dvjesta i trista ljudi koji nijesu imali nikakav kontakt sa kordonom policije.

Dan kasnije, 6. septembra, premijer Krivokapić na pres konferenciji u 19:45, na pitanje novinarke Pobjede, konstatuje da je fotografija o bačanju “molotovljevog koktela“ koju je pokazao Abazovic dan ranije – možda i lažna.

Sat kasnije, u 20:44 koncern “Vijesti“ objavljuje da postoji video snimak bačanja “molotovljevog koktela“ na policiju, čime pokušavaju da opravdaju upotrebu suzavca.

No, analiza snimka koju je objavio Digitalni forenzički centar pokazala je da je sukob policije i demonstranata uveliko u toku, te da bačanje “molotovljevog koktela“ sa snimka ne može biti dovedeno u vezu sa saopštenjem iz kabineta premijera objavljenog na portalu “Vijesti“ u 6:15 časova 5. septembra, jer se događaj koji video snimak pokazuje desio puna tri sata nakon objave Krivokapića da su policajci napadnuti i na potpunoj drugoj lokaciji.

Nakon pada Krivokapićeve vlade, kroz koncern “Vijesti“, intenzivirao se narativ o dva ekstremna nacionalizma koji je krajem prošle godine kulminirao skandaloznim “autorskim djelom“ njihove novinarke Jelene Jovanović za Balkansku istraživacku mrežu – BIRN, u kojem je kao ekstremne desničare i vjerske fanatike targetirala devet građanskih aktivista, među kojima i dvije novinarke Pobjede. 

Skandalozni izvještaj, kao i kompletan projekat BIRN-a, u decembru prošle godine sklonjen je sa interneta.

Pobjeda