Palestinska islamistička grupa ima različite vrste tunela koji prolaze ispod pješčanog obalnog pojasa od 360 kvadratnih kilometara i njegovih granica, uključujući rovove za napade, krijumčarenje i skladištenje, rekli su agenciji Rojters izvori sa Zapada i Bliskog istoka upoznati sa ovim pitanjem.

Izraelska vojska je juče optužila Hamas da koristi glavnu bolnicu u Gazi Al Šifa kao štit za tunele i operativne centre.

“Hamas je pretvorio bolnice u komandne i kontrolne centre i skrovišta za teroriste i komandante Hamasa”, rekao je kontraadmiral Danijel Hagari, glavni izraelski vojni portparol.

Hamas je odbacio njegove tvrdnje.

Sjedinjene Države vjeruju da će se izraelske specijalne snage suočiti sa izazovom bez presedana u borbi protiv Hamasovih militanata dok će pokušati da izbjegnu ubijanje talaca koje drže ispod zemlje, rekao je jedan američki zvaničnik.

Američki ministar odbrane Lojd Ostin ocijenio je da bi se moglo ispostaviti da je devetomjesečna bitka Iraka za preuzimanje grada Mosul od Islamske države bila lakša od onoga što čeka Izraelce, te da će vjerovatno biti “mnogo improvizovanih eksplozivnih naprava i zamki”.

Iako je Izrael mnogo uložio u otkrivanje tunela, uključujući podzemnu barijeru opremljenu senzorima koju je nazvao “gvozdeni zid”, smatra se da Hamas i dalje ima funkcionalne tunele prema spoljnom svijetu.

Nakon posljednje runde neprijateljstava 2021. godine, Hamasov lider u Gazi, Jehja Al-Sinvar, rekao je: “Počeli su da govore da su uništili 100 km Hamasovih tunela. Kažem vam, tuneli koje imamo u Pojasu Gaze premašuju 500 km. Čak i ako je njihova priča istinita, uništili su samo 20 odsto tunela.”

Nije poznato da li su tačne tvrdnje Sinvara, za kojeg se vjeruje da se krije pod zemljom uoči očekivane izraelske kopnene ofanzive. Bezbjednosni analitičari uveliko prihvataju procjenu od nekoliko stotina kilometara, iako je blokirani obalni pojas dugačak samo 40 km.

S obzirom na potpunu kontrolu Izraela nad vazdušnim i morskim pristupom Gazi, kao i nad 59 od njenih 72 kilometra kopnenih granica - sa Egiptom 13 kilometara južno, tuneli predstavljaju jedan od rijetkih načina za Hamas da unese oružje, opremu i ljude, navodi Rojters.

Ta i druge palestinske grupe su tajnovite u vezi sa svojim mrežama, ali je izraelski talac koji je nedavno oslobođen, 85-godišnji Jočeved Lifšic, rekao: “Izgledalo je kao paukova mreža, mnogo, mnogo tunela. Hodali smo kilometrima ispod zemlje”.
Hamas vjeruje da su sa ogromnom izraelskom vazdušnom i oklopnom vojnom nadmoći, tuneli način da se smanje neke od tih prednosti prisiljavanjem izraelskih vojnika da se kreću ispod zemlje u skučenim prostorima koje borci Hamasa dobro poznaju, piše Rojters.

“Neću detaljnije govoriti o broju kilometara tunela, ali to je veliki broj, izgrađen ispod škola i stambenih naselja”, rekao je u četvrtak portparol izraelske vojske.

Izraelski bezbjednosni izvori kažu da je žestoko izraelsko bombardovanje izazvalo malo štete na infrastrukturi tunela, a komandosi Hamasa su ove sedmice mogli da izvedu napad sa mora na priobalne zajednice blizu Gaze.

“Iako smo intenzivno napadali danima i danima, rukovodstvo (Hamasa) je prilično netaknuto, kao i sposobnost komandovanja i kontrole, sposobnost čak i da pokuša da izvede kontranapade”, rekao je Amir Avivi, bivši brigadni general izraelske vojske koji je bio i zamjenik komandanta Gaza divizije, zadužene za problem tunela.

“Ispod površine Gaze je čitav grad na dubinama od 40 do 50 metara. Tu su bunkeri, štabovi i skladišta, povezani sa više od hiljadu pozicija za lansiranje raketa.” Drugi izvori procjenjuju da dubina iznosi do 80 metara.

Jedan zapadni bezbjednosni izvor je rekao: “Protežu se kilometrima. Izrađeni su od betona i veoma dobro su napravljeni. Zamislite Vijetkong puta deset. Imali su godine i mnogo novca sa kojim su mogli da rade.”

Drugi bezbjednosni izvor, iz jedne od država koje se graniče sa Izraelom, rekao je da su Hamasovi tuneli iz Egipta i dalje aktivni.

“Lanac snabdijevanja je i dalje netaknut ovih dana. Mrežu uključenu u olakšavanje koordinacije čine neki egipatski vojni oficiri. Nije poznato da li egipatska vojska zna za to”, rekao je.

Prema riječima dva bezbjednosna izvora i trgovca u egipatskom gradu El Ariš, mali broj užih, dubokih tunela za krijumčarenje između Egipta i Gaze je donedavno radio, ali je aktivnost skoro prestala od početka rata Izraela i Hamasa.

Hamas je osnovan u Gazi 1987. i smatra se da je počeo da kopa tunele sredinom 1990-ih, kada je Izrael dao Palestinskoj oslobodilačkoj organizaciji Jasera ​​Arafata određeni stepen samouprave u Gazi, navodi britanska agencija. Ističe da je mreža tunela ključni razlog zašto je Hamas jači u Gazi nego na Zapadnoj obali koju su okupirali Izraelci, gdje izraelska naselja, vojne baze i uređaji za nadzor otežavaju ulazak bilo čega iz Jordana.

Probijanje tunela postalo je lakše 2005. kada je Izrael povukao svoje vojnike i naseljenike iz Gaze, i kada je Hamas osvojio vlast na izborima 2006. godine.

Ubrzo nakon toga, Hamasovo vojno krilo, Brigade Iz el-Din al-Kasam, zarobile su Gilada Šalita i ubile još dva izraelska vojnika nakon što su prokopali 600 metara da bi upali u bazu Kerem Šalom na granici Gaze. Hamas je godinu kasnije iskoristio tunele u Gazi da pokrene vojni udar na snage Arafatovog nasljednika na mjestu vođe PLO, Mahmuda Abasa.

Iako su vojni tuneli ostali nedostupni za bilo koga spolja, krijumčari iz Gaze su se tokom tog perioda hvalili jedva skrivenim komercijalnim tunelima ispod graničnog prelaza Rafa, navodi Rojters.
Operater tunela u Rafi, Abu Kusaj, rekao je da je za kopanje tunela od 800 metara bilo potrebno tri do šest mjeseci i da bi mogao da donese profit do 100.000 dolara dnevno. Najprofitabilnija stavka bili su meci, kupljeni po dolar u Egiptu, a prodavani za više od 6 dolara u Gazi. Puške “kalašnjikov”, kako je rekao, koštaju 800 dolara u Egiptu a prodaju se za duplo više.

Smatra se da je vojno krilo 2007. dovelo svog komandanta Mohameda Deifa u Gazu kroz tunel iz Egipta. Deif je bio organizator Hamasovog smrtonosnog napada na Izrael 7. oktobra.

Profesor Džoel Roskin, geomorfolog i geolog sa izraelskog Univerziteta Bar-Ilan, rekao je da je teško precizno mapirati mrežu tunela sa površine ili iz svemira, jer su za trodimenzionalno mapiranje i vizualizaciju potrebne visoko povjerljive informacije.

Među elitnim jedinicama zaduženim za operacije pod zemljom je i Jahalom, komandosi iz Izraelskog inženjerskog korpusa poznati kao “lasice”, koji su specijalizovani za pronalaženje, čišćenje i uništavanje tunela.

Izraelski premijer Benjamin Netanjahu je ranije ove sedmice posjetio borce Jahaloma i poručio im: “Uzdam se u vas, narod Izraela se uzda u vas”.

Sukobi u Siriji i Iraku promijenili situaciju

Izraelski izvori su kazali da je ono što ih čeka strašno i da se suočavaju sa neprijateljem koji se pregrupisao i naučio lekcije iz prethodnih izraelskih operacija 2014. i 2021. godine.

“Biće mnogo zamki. Imaju termobarično oružje koje nisu imali 2021. godine, koje je smrtonosnije. I vjerujem da su nabavili mnogo sistema protivtenkovskog naoružanja koje će pokušati da gađa naše oklopne transportere, tenkove”, rekao je Amnon Sofrin, bivši brigadni general i bivši komandant Borbenog obavještajnog korpusa.

Sofrin, koji je takođe bio šef obavještajnog direktorata izraelske špijunske agencije Mosad, rekao je da će Hamas pokušati i da kidnapuje vojnike.

Dafni Ričemond-Barak, profesorka na izraelskom Univerzitetu Rajhman i autorka knjige “Podzemno ratovanje”, rekla je da su sukobi u Siriji i Iraku promijenili situaciju.

“Ono sa čim će se IDF (izraelska vojska) vjerovatno suočiti unutar tunela takođe je sve iskustvo i sve znanje koje su stekle grupe poput ISIS-a (Islamska država) i koje je… prenijeto Hamasu”.