Posebno se ističe značaj lou kost (low cost) kompanija, pionira pristupačnih putovanja, koje ne samo da otvaraju vrata brojnim putnicima, već postaju neophodni katalizatori razvoja turizma. Odbor udruženja turizma i ugostiteljstva Privredne komore Crne Gore prepoznaje ključnu ulogu ovog trenutka i proaktivno radi na oblikovanju strategija koje će inkorporirati lou kost model u temelje crnogorskog turizma.

Uprkos izazovima, naglašavaju potrebu za hitnim usvajanjem sveobuhvatne strategije razvoja avio-saobraćaja, koja će postaviti smjernice za održivu transformaciju turističkog sektora.

Planiranje i odluke

Sekretarka Odbora udruženja turizma i ugostiteljstva PKCG Sanja Marković naglašava da svako planiranje i donošenje odluka o državnim podsticajnim i drugim mjerama, koje se posebno tiču avio-saobraćaja u Crnoj Gori, trebalo bi, prije usvajanja i eventualne realizacije, razmotriti sa turističkom privredom.

Marković poziva na promišljenu akciju, predstavljajući avio-saobraćaj ne samo kao logistički izazov, već kao kamen temeljac novog poglavlja u razvoju crnogorskog turizma.

- Planiranje i donošenje odluka o državnim podsticajnim i drugim mjerama, koje se posebno tiču avio-saobraćaja u Crnoj Gori, trebalo bi, prije usvajanja i eventualne realizacije, razmotriti sa velikim hotelskim kompanijima. Ovdje se posebno misli na strategiju funkcionisanja nacionalne avio-kompanije, politiku saradnje sa lou kost kompanijama, organizaciju čaret letova, poslovanje i politiku cijena Aerodroma Crne Gore, itd - poručila je Marković.

U tom smislu, dodaje, prijedlog podsticajnih mjera može uključivati ukidanje aerodromskih i drugih taksi van glavne sezone kako bi se privukli turisti i putnici koji putuju izvan perioda najveće gužve, uvođenje posebnih benefita za povećanje dostupnosti avio-prevoza tokom vansezonskog perioda, uvođenje podsticaja za avio-prevoznike koji lete tokom cijele godine, kao što su posebni popusti i dodatni sadržaji i usluge na aerodromima, osigurati 24-satni rad aerodroma tokom cijele godine za aerodrom u PG koji ima potencijal za neprekidan rad, a ima i dovoljan broj zaposlenih i dr.

I dok Vlada razmatra treba li aerodrome reformisati ili ih staviti pod koncesiju u susjednoj Tirani imaju 94 odlazećih i isto toliko dolazećih letova u toku 24 sata, dok je u Crnoj Gori u jeku sezone taj broj 21. Na aerodromu Nikola Tesla u Beogradu za 24 sata je 125 odlazećih i 124 dolazeća leta.

Crnogorski aerodromi su nakon ljeta povećali takse avio-prevoznicima - niskobudžetne kompanije Rajaner i Vizer ukinule su nekoliko linija koje su Crnu Goru povezivale sa evropskim destinacijama - i onemogućili da turisti sa emitivnih tržišta dođu za zimsku sezonu.

Prioritetna tržišta

Kada je riječ o prioritetima u kontekstu otvaranja novih ruta na vrhu liste pomenutih turističkih poslenika našla su se tradicionalna tržišta poput Njemačke, Francuske, Ujedinjenog Kraljevstva, Austrije, Rusije i Ukrajine, ali i tržišta poput Mađarske, Češke, Poljske, Italije, Rumunije, zemalja Beneluksa, Skandinavije, pa i nekih udaljenih tržišta poput Izraela, Jordana, Azerbejdžana, Egipta, Turske i zemalja Golfskog zaliva.

- Moderne tehnologije i digitalni marketing omogućili su nam da brzo i veoma često u posljednjem trenutku realizujemo savremene marketinške aktivnosti koje su nam pomogle u ostvarivanju rezultata. Efikasnost bi bila značajno bolja ako bi turistička privreda imala unaprijed definisan plan i koordinisane aktivnosti na nivou Crne Gore kao jedinstvene destinacije - objašnjava Marković dodajući da hoteli sagledavaju dugo izazov s kojim se srijeću, a odnosi se na snažnu sezonalnost.

- Kroz poslovne asocijacije, direktnu komunikaciju sa aerodromima i NTO ukazuju na izazov ali i predlažu moguća rješenja u cilju snažnijeg poslovnog rezultata. Ipak, još uvijek se ostaje na razumijevanju izazova svih aktera u dijalogu. Na poboljšanje avio-povezanosti Crne Gore sa Evropom treba snažno da utiče i nacionalna avio-kompanija Air Montenegro i prilikom definisanja prioritetnih tržišta i strateških ruta mora biti partner crnogorskoj turističkoj privredi. Promjene koje su se desile sa gašenjem prethodnog nacionalnog avio-prevoznika, kao i početne razvojne faze novog nacionalnog avio-prevoznika, još uvijek ne ukazuju na inventivnost ili inicijativu za saradnjom, tačnije na modelovanju privatno javnog partnerstva koje bi donijelo rezultate svima - ističe Marković.

Ona naglašava da smanjenje intenziteta saobraćaja kompanije Air Montenegro ima za posljedicu neuspostavljanje redovnih linija ka Zapadnoj Evropi tokom zimske sezone, a samim tim utiče na dostupnost destinacije i smanjenje turističkog prometa.

- Vidimo učešće poslovnih asocijacija kao ključnog medijatora-posrednika u cilju osnaživanja dijaloga, razmjene i potencijalnog sagledavanja win-win solucije. Ono što je ključno jeste da povećanje letova zahtijeva izradu strategije na nacionalnom nivou, planiranje, resurse i dugoročni pristup. Važno je da strategija bude fleksibilna kako bi se prilagođavala promjenama u avio-industriji i promjeni stanja na tržištu - poručila je Marković dodajući da je Crna Gora dominantno avio-destinacija jer je udaljena od važnih emitivnih tržišta, te je od značaja za njeno pozicioniranje, kao turističke destinacije, postojanje direktnih avio-linija, redovnih, čarter i niskotarifnih avio-kompanija ka važnim emitivnim tržištima širom Evrope i od njih.

- Potrebno je sprovesti analizu trenutnog stanja, postojeće infrastrukture, broja letova, putnika i destinacija. Nakon toga definisati ciljeve koji treba da budu mjerljivi, realni i usmjereni na povećanje turističke privrede, privrednog rasta ili povezanosti sa drugim destinacijama. U sam proces treba uključiti avio-prevoznike, aerodrome, hotele, turističke agencije i lokalne vlasti… - poručila je Marković. 

Opredjeljenje Crne Gore je kreiranje visokokvalitetnog turističkog proizvoda što, po riječima naše sagovornice, podrazumijeva intenzivno poboljšanje kvaliteta ukupne infrastrukture, ne samo hotelsko-ugostiteljskih objekata i sadržaja koje posjeduju.

- Nesporno je da je za rast posjećenosti destinacije i produženje trajanja glavne turističke sezone važno unaprijediti saobraćajnu dostupnost i stvoriti sve neophodne uslove za brži, sigurniji i prijatniji dolazak turista. Povećanje dostupnosti destinacije istovremeno predstavlja i povećanje njene vidljivosti i prepoznatljivosti turistima. U tom smislu, potrebne su velike investicije države i privatnog kapitala na planu poboljšanja infrastrukture i saobraćajne dostupnosti - poručuje Marković.

Polazeći od analiza koje ukazuju na to da Crna Gora gubi svoju turističku prepoznatljivost zbog ograničene dostupnosti, malog broja avio-letova i velikih gužvi na graničnim prelazima tokom ljetnje sezone, bez adekvatne avio-dostupnosti, teško je, po riječima sagovornice, ostvariti produženje turističke sezone i uspješan turizam tokom zimskih mjeseci.

Problem zimskih centara

- Posebno je to važno pitanje za zimske centre koji teško mogu privući visokokvalitetne goste. Velika prednost je što se aerodrom Podgorica nalazi u klimatskoj zoni koja omogućava 365-dnevno funkcionisanje i to treba maksimalno iskoristiti. Treba raditi na stvaranju uslova za 24-satni rad aerodroma tokom cijele godine - poručuje Marković.

Dodaje da aerodromi Tivat i Podgorica moraju povećati svoje kapacitete, kao i broj i frekventnost avio-veza prema ključnim emitivnim tržištima, a izazov predstavlja i neoperativnost tivatskog aerodroma kada je u pitanju noćno letjenje.

- Dodatno, prilazna infrastruktura aerodromima mora biti koncipirana na način da svojom propusnošću uspješno odgovori potencijalnim naletima broja gostiju (ovo podrazumijeva i povećani broj autobusa i vozila u tom periodu od aerodroma i ka njima). Ovdje je posebno negativno izražen položaj aerodroma Tivat. Nadležne institucije, u svojim razvojnim konceptima, treba da usklade politike razvoja drumskog i vazdušnog saobraćaja na način da dobijemo efekat sinergije (podrazumijeva stanje da jedna razvojna studija ne utiče negativno na drugu – posebno za slučaj Tivat) - objašnjava Marković.

Marković na kraju poručuje da je turizam vrlo osjetljiva grana privrede koja stoji na kraju lanca uzročno-posljedičnih veza u svim sferama društva, te ga u tom smislu moramo svi zajedno pažljivo i dugoročno planirati, raditi na poboljšanju avio-dostupnosti i uspostaviti direktne avio-konekcije između Crne Gore i važnih emitivnih tržišta za sezonu 2024. godine.

Što hitnije odlučiti o koncesiji ili rekonstrukciji aerodroma

Za sektor turizma je od velikog značaja i pitanje valorizacije aerodroma Podgorica i Tivat, odnosno konačnog opredjeljenja Vlade Crne Gore po pitanju koncesija na aerodrome.

- Aerodromska infrastruktura je nedovoljno razvijena. Država mora što hitnije razmotriti investicije u proširenje i modernizaciju aerodroma, kako bi se povećali kapaciteti za prijem letova, izgradnju novih terminala, poboljšanju tehničkih uslova (čiji nedostatak je naročito vidljiv u toku zimskog perioda kad su niže temperature), proširenju pista i sl - poručila je Marković.

Izvor Pobjeda