Sa namjerom da se domaćoj javnosti i svim učesnicima skrene pažnja i ukaže na opasne dionice, na Mašinskom fakultetu kreirana je WebGIS aplikacija na kojoj su mapirane sve rizične dionice sa saobraćajnim nezgodama u periodu 2020-2022. godine.

"Na mapi su prikazane opasne dionice (linije zelene boje = najmanji rizik; linije crvene boje = najveći rizik) i opasne raskrsnice (krugovi narandžaste boje; najmanji krug= najmanji rizik; najveći krug = najveći rizik). Pored toga, mapa daje prikaz lokacija saobraćajnih nezgoda, kao i podatke o nivou opasnosti za svaku dionicu i raskrsnicu na magistralnim i regionalnim putevima u Crnoj Gori”, kaže Matović.

Mapa je nastala je kao proizvod saradnje Mašinskog fakulteta i Ministarstva saobraćaja i pomorstva, Ministarstva unutrašnjih poslova i Uprave za saobraćaj.

„Aplikacija omogućava da se vizuelizuju podaci o lokacijama saobraćajnih nezgoda, kao i opasnih dionica i raskrsnica na državnim putevima u Crnoj Gori. Ovo omogućava svim zainteresovanim subjektima da saznaju koja mjesta su posebno opasna i gdje treba da obrate pažnju. Učesnicima u saobraćaju da budu informisani i prilagode ponašanje u saobraćaju, a donosiocima odluka da preuzmu određene preventivne mjere“, objašnjava Matović.

On ističe da je analizom saobraćajnih nezgoda na ovim dionicama utvrđeno je da ponašanje učesnika u saobraćaju, kao što su brza vožnja i nepropisno preticanje čine radnje koje najčešće dovode do saobraćajnih nezgoda sa teškim posljedicama, ali da je osim toga Uprava za saobraćaj je tokom 2023. godine angažovala stručnjake iz oblasti saobraćaja i građevine da terenskim radom ocijene i potencijalni doprinos puta.

„Prepoznati su neki od problema kao što su nedostaci zaštitnih ograda, dotrajale oznake na kolovozu i saobraćajna signalizacija, neadekvatno regulisanje saobraćaja. Na osnovu izvještaja koje su sačinili stručnjaci, Uprava za saobraćaj treba da izradi projekte koji će eliminisati ove probleme putne infrastrukture. Ova rješenja nisu trenutna i potrebno je određeno vrijeme za realizaciju inženjerskih mjera“, naveo je Matović.

Takvih primjera ima mnogo, ali bi saobraćajna struka trebalo da učini sve da ih nema uopšte. Pa je tako na magistralnom pravcu Cetinje – Budva, na potezu Lapčići - Stanišići dozvoljeno uključivanje ka Budvi sa benzinske stanice.

„Tu imamo velike brzine kretanja vozila, a dozvoljeno da se vozilo uključi u smjeru ka Budvi, i to tako što siječe dvije saobraćajne trake“, navodi Matović jedan od nestručno regulisanih djelova puta.

U tabeli ispod vidjećete listu od 20 najrizičnijih dionica do kojih se došlo istraživanjem.

Kuriozitet je da se broj nezgoda, što sa smrtnim ishodima, što sa epilogom teških tjelesnih povreda ili zabilježenom materijalnom štetom, na svih 20 dionica, dešava u rasponu od svega jednog kilometra na spornim putnim pravcima, što je više nego jasan alarm da se baš te kritične dionice moraju što prije naći na „radaru“ donosioca odluka kada je u pitanju bezbjednost u saobraćaju.

Tabela 1: Podaci za 20 dionica sa najvećim nivoom rizika na državnim putevima u Crnoj Gori

Matović očekuje da će navedena mapa i tabela poslužiti donosiocima odluka da prepoznaju gdje su najveći problemi na državnim putevima u Crnoj Gori.

„Kao prvi korak je angažovanje licenciranih provjerivača bezbjednosti saobraćaja saobraćajne i građevinske struke, koji će sprovesti terenska istraživanja i utvrditi tipologiju problema na svakoj od lokacija. Nakon što predlože odgovarajuće protivmjere, potrebno je izraditi projektnu dokumentaciju za svaku lokaciju i nakon toga sporvesti mjere koje će dati najbolje rješenje. Pored toga, potrebno je raditi na odvraćanju učesnika u saobraćaju od rizičnih ponašanja kroz saobraćajnu prinudu, ali i edukativne i promotivne aktivnosti“, jasan je Matović.

Osim mape rizčnih dionica napravljena je i mapa rizičnih raskrsnica. Tako se na svega dvije raskrsnice u Podgorici, Josipa Broza Tita (M-2) – Zmaj Jovina i Bul. Vilija Branta (M-2) – Komska, tokom dvije godine obuhvaćene istraživanjem, desilo više od 60 nezgoda, od kojih je više od polovine saobraćajnih nezgoda sa povrijeđenim i poginulimo osobama.

Raskrsnice na magistralnom putu M2 na području Podgorice rangirane su kao najopasnije u Crnoj Gori.

Kada su u pitanju ostali gradovi, na raskrsnici Ul. Jugoslovenske narodne armije (M-1) – Ul. Kraljice Jelene Anžujske u Baru zabilježeno je 25 nezgoda od čega je jedna sa poginulima i 10 sa povrijeđenim.

U Budvi je to raskrsnicaa Jadranski put (M-1) – Velji Vinogradi gdje je zabilježno 18 saobraćajnih nezgoda od čega je jedna sa poginulim i sedam sa povrijeđenim osobama.

IZ UP navode ovih dana da je vodeći uzrok saobraćajnih nezgoda sa smrtnim posljedicama neprilagođena brzina, a iza toga stoje različiti uticaji korišćenja alkohola i psiho-aktivnih supstanci, zatim umor i stres, ali drugi razlozi izostanka adekvatne koncentracije.

I Matović dodaje da, nedvosmisleno, naučna literatura ukazuje da je faktor čovjeka uključen u više od 90% saobraćajnih nezgoda. Međutim, zaključuje da je potrebno je uzeti u obzir činjenicu da je kapacitet čovjeka ograničen i da su učesnici u saobraćaju skloni greškama.

„Stoga, potrebno je graditi takve puteve da u slučaju čovjekove greške umanje ili eliminišu teže posljedice. Na ovom konceptu se zasniva paradigma tzv. "opraštajućih puteva", tj. onih koji opraštaju greške učesnika u saobraćaju. Upravo je izgradnja auto-puta "Princeza Ksenija" pravi primjer kako kvalitetna putna mreža direktno utiče na smanjenje rizika u saobraćaju", naveo je Matović.

Dodaje i kako je važno napomenuti da Vlada još nije usvojila Strategiju poboljšanja bezbjednosti u drumskom saobraćaju za period od 2023. do 2030. godine s Akcionim planom za period 2023-2024, koja predviđa niz aktivnosti, ali i odgovornost subjekata u sistemu bezbjednosti saobraćaja.

„Bez organizovanog pristupa svih institucija nije moguće uticati na smanjenje saobraćajnih nezgoda i njihovih posljedica, jer u suprotnom učešće u saobraćaju će i dalje biti "rulet na četiri točka" na crnogorskim putevima", zaključuje Matović.