Agencija za nacionalnu bezbjednost (ANB) je, i pored presude Upravnog suda, ponovo zabranila Mreži za afirmaciju nevladinog sektora (MANS) podatke o tome na šta je tajna policija 18. oktobra 2018. godine potrošila 106.180 eura, pozivajući se na to da su informacije označene stepenom tajnosti “interno”.

Upravni sud je sredinom novembra naložio ANB da te podatke dostavi MANS-u, ali su to iz te institucije ponovo izbjegli.

To su, tvrde iz MANS-a, uradili mimo Zakona o tajnosti podataka, prema kojem je oznaka “interno” morala biti uklonjena, a podaci bi morali biti javni. To stoji i u presudi Upravnog suda.

“U dijelu podataka pristup je odbijen jer, iako je utvrđeno da je Agencija u posjedu traženih dokumenata, istima je u skladu sa Zakonom o tajnosti podataka određen stepen tajnosti... Podnosilac zahtjeva je u zakonskom roku pokrenuo upravni spor, tužbom pred Upravnim sudom u cilju poništavanja navedenog rješenja. Rješavajući po tužbi, Upravni sud je donio presudu U.br.6179/21 od 17. 11. 2023. godine, zaprimljenu u ANB 30. 11. 2023. godine, kojom se tužba usvaja i poništava rješenje ANB. Sud je našao da su traženi podaci, označeni stepenom tajnosti ‘interno’ dovodeći u vezu tu činjenicu sa periodom na koji se odnosi trajanje zaštite podataka označenih ovim stepenom tajnosti, te okolnošću da u spisima predmeta ne postoji rješenje o produženju roka tajnosti podatka”, navodi se u novom rješenju ANB, kojim je odbijen pristup podacima.

Iz institucije kojom rukovodi Boris Milić navode da su ponovili postupak, “uvažavajući stav Upravnog suda” i utvrdili da da se “dokumentima iz pristup odbija u skladu sa članom 1 stav 2 tačka 2 Zakona o slobodnom pristupu informacijama, s obzirom na to da se radi o dokumentaciji koja je nastala primjenom člana 48 Zakona o ANB i kojoj je rješenjem br. 250/15-10-12231/2 od 08.12.2015. godine, određen stepen tajnosti ‘interno’”.

Zakon o slobodnom pristupu informacijama ne odnosi se na podatke za koje postoji obaveza čuvanja tajne, u skladu sa zakonom koji uređuje oblast tajnih podataka, dok u članu 48 Zakona o Agenciji za nacionalnu bezbjednost stoji da se za nabavku specijalne opreme, službenog oružja i prostorija koje se koriste u radu Agencije ne primjenjuju se propisi o javnim nabavkama, već da se taj postupak uređuje aktom direktora ANB.

“Predmetnoj dokumentaciji je, u skladu sa odredbama Zakona o tajnosti podataka, rješenjem br. 10-23/20-2879/1 od 23. 6. 2020. godine, a zatim i rješenjem br. 10-233/22-7033/1 od 19. 7. 2022. godine, produžen stepen tajnosti za propisani zakonski rok”, navodi se u novom rješenju ANB od 27. decembra.

Iz MANS-a, međutim, upozoravaju da ni više od tri godine od promjene vlasti, ANB nije promijenila praksu skrivanja informacija o potrošnji novca građana, obesmišljavanja sudskih presuda i nezakonitog postupanja.

“Uprkos sudskoj presudi, ta institucija istrajava u proglašavanju tajnim podataka o trošenju ogromnih budžetskih sredstava. Agencija ne daje apsolutno nikakvo obrazloženje iz kojih razloga krije tražene podatke, već samo navodi da su označeni stepenom tajnosti ‘interno’, koji se određuje za podatke čijim bi otkrivanjem nastupile štetne posljedice za ostvarivanje funkcije organa”, kazali su “Vijestima” iz MANS-a.

Ističu da ANB “niti jednom riječju ne objašnjava koje funkcije tog organa bi bile ugrožene i na koji način kada bi tražene informacije o potrošnji te institucije bile javno dostupne”.

“Posebno je apsurdno što se u svom rješenju ANB poziva i na akt iz 2015. godine, navodeći da je njime određen stepen tajnosti ‘interno’, iako se tražene informacije odnose na potrošnju te institucije iz 2018. godine. Iz toga zaključujemo da je ANB unaprijed označila informacije tajnim, što je suprotno zakonu koji predviđa da se podaci klasifikuju ‘u času stvaranja ili saznanja za taj podatak, odnosno u času preduzimanja pripremnih radnji za stvaranje tog podatka’”, poručuju iz MANS-a.

Tvrde da se dodatno kršenje zakona ogleda se u činjenici da je za podatke označene stepenom tajnosti “interno” propisan rok od dvije godine za istek tajnosti, a od jula 2020. i obaveza da jednom godišnje preispituju osnovanost skrivanja informacija.

“Umjesto toga, ANB navodi da su informacije označene tajnom 23. juna 2020, te da im je tajnost produžena tek 19. jula 2022, odnosno skoro mjesec nakon isteka zakonskog roka, nakon koga su podaci po automatizmu morali postati javni. Zbog toga smo sigurni da će sud po našoj tužbi ponovo poništiti rješenje ANB-a kao nezakonito, ali će građani morati da čekaju godinu ili i duže dok sud ne donese presudu”, naglašavaju iz MANS-a.

Ovakvo, poručuju iz te NVO, očigledno nezakonito postupanje organa, stvara bespotrebni pritisak na Upravni sud i onemogućava građanima da vrše civilnu kontrolu rada državnih institucija.

“Posebno je zabrinjavajuće što ta, nikad reformisana institucija, ni dan danas nije spremna da obezbijedi zakonito postupanje u ovako jednostavnim predmetima, i odgovornost za utvrđeno kršenje propisa”, zaključuju iz MANS-a.