Nakon pripremnog ročišta, pred Osnovnim sudom na Cetinju 22. februara nastavak procesa po tužbi Prijestonice protiv Mitropolije crnogorsko-primorske

Prezentacijom nalaza sudskog vještaka pred Osnovnim sudom na Cetinju 22. februara biće nastavljen postupak u sporu koji se po tužbi Prijestonice vodi protiv Mitropolije crnogorsko-primorske, a tiče se osporavanja upisa u crkveno vlasništvo mjesnog groblja u selu Građani, u cetinjskoj opštini.

Na pripremnom ročištu, koje je zaključeno u decembru, prema odluci sutkinje Tanje Vidić, odlučeno je da sudski vještak identifikuje nepokretnosti na parcelama koje su naznačene u predmetu spora o utvrđivanju svojine.

Prijestonica Cetinje je 30. avgusta prošle godine podnijela tužbu Osnovnom sudu u tom gradu protiv pravoslavne Mitropolije crnogorsko-primorske (SPC) kojom se traži da seoska groblja u Građanima, u Riječkoj nahiji, koja su, kako navode, neosnovano upisana na MCP, budu vraćena u vlasništvo države, odnosno na raspolaganje opštine, i tretirana kao opšta dobra koja nikako ne mogu biti predmet privatne svojine, odnosno crkvene organizacije.

Nakon pokretanja tužbe, koju je tada objelodanio gradonačelnik Prijestonice Nikola Đurašković, iz Mitropolije crnogorsko-primorske je saopšteno da će koristeći zakonske mogućnosti braniti svoju imovinu. Poručili su tada da na nadležnim organima Prijestonice, koje je, kako su ocijenili, gradonačelnik uveo u takvu situaciju, ,,ostaje nemogući i, usuđujemo se reći, nečasni zadatak da osporava nespornu i vjekovnu crkvenu imovinu“.

Opšte dobro ne može biti privatno

Kako se navodi u tužbi za utvrđivanje svojine nad grobljem u Građanima, koju je podnio Zaštitnik imovinsko-pravnih interesa Prijestonice, Mitropolija je neosnovano upisana kao vlasnik u listu nepokretnosti br. 109 KO Građani i to na osnovu rješenja Komisije za izlaganje na javni uvid podataka premjera i katastarskog klasiranja zemljišta i utvrđivanja stvarnih prava na nepokretnostima broj 06-4321/109 iz 1989. godine.

Prema ocjeni Zaštitnika, upis tužene strane u postupku izlaganja podataka na javni uvid prilikom formiranja katastra nije pravno valjani osnov.

- Dakle, tuženi je bez pravnog osnova upisan na nepokretnostima označenim kao katastarske parcele 218, 319, 532, 1653, 2139 i 2607 koje se vode kao groblja - navodi se u tužbi.

Zaštitnik imovinsko-pravnih interesa Prijestonice je obrazložio ranije da su se groblja do stupanja na snagu Zakona o državnoj imovini iz 2009, odnosno dopunama iz 2011. godine, nalazila na zemljištu u društvenoj svojini, a nakon usvajanja tog zakonskog akta su u državnoj svojini i „predstavljaju lokalna dobra u opštoj upotrebi kojima raspolaže opština, shodno članu 16 stav 1 alineja 16 Zakona o državnoj imovini“.

Podsjeća se u obrazloženju i na član 9, stav drugi Zakona o državnoj imovini, koji precizira da „prirodna bogatstva i dobra u opštoj upotrebi ne mogu biti objekti privatne svojine“.

U tužbi se dodaje da je, između ostalog, odredbom člana 1 Zakona o grobljima iz 1962. godine propisano da je groblje u smislu tog zakona zemljište koje je narodni odbor odredio za sahranjivanje umrlih, kao i svi objekti i uređaji koji se nalaze na tom zemljištu, a služe za sahranjivanje, uređenje i korišćenje groblja, dok je članom 2 određeno da je groblje komunalni objekat kojim upravlja opštinski narodni odbor.

Podnosilac tužbe predložio je sudu da nakon obavljenog vještačenja donese presudu kojom utvrđuje da su nepokretnosti na navedenim katastarskim parcelama upisanim u listu broj 109 KO Građani, svojina države Crne Gore sa pravom raspolaganja Prijestonice Cetinje.

Iz Mitropolije je ranije saopšteno da iniciranje tužbe, na osnovu poteza gradonačelnika ,,služe samo u marketinške svrhe cetinjske lokalne samouprave i dokazivanja da se nalaze na 'pravovjernoj' ideološkoj anticrkvenoj liniji“. Ocijenili su da to ne doprinosi vladavini prava niti interesima građana Cetinja i Crne Gore.

Čiji su grobovi u crnogorskim selima

Nakon što su prošle godine u više slučajeva, predstavnici mještana više sela u cetinjskoj opštini problematizovali osnov upisa vlasništva Mitropolije nad seoskim grobljima i grobljanskim crkvama rađenim uz podršku nekadašnje Knjaževine, a potom i Kraljevine Crne Gore, Prijestonica Cetinje je najavila da će u saradnji sa mjesnim zajednicama sa teritorije Cetinja pripremiti nove postupke.

Cilj tih postupaka, prema najavi, imao bi za cilj upis svojine na državu i pravo raspolaganja Prijestonice Cetinje nad onim katastarskim parcelama za koje ističu da su mimo pravnog osnova upisane u svojinu Mitropolije.

U slučaju groblja u selu Građani je pokrenuta tužba, ali na osnovu prikupljenog materijala i analiza koje je uradila Direkcija za imovinu i zaštitu imovinsko-pravnih odnosa Prijestonice, pokrenuto je na desetine zahtjeva za vođenje upravnih sporova.

Kako je Pobjedi prošle sedmice saopšteno iz Direkcije za imovinu, protekle godine njihov tim pregledao je dostupnu dokumentaciju kako bi najprije uradio klasifikaciju imovine, posebno groblja koja su, kako tvrde, mimo eksplicitnih odredbi zakona države Crne Gore postala privatno vlasništvo crkve i to vez valjanog pravnog osnova za upis koji se najčešće vodi pod „odluke državnog organa“.

-Na osnovu 16.000 pregledanih listova u katastru, urađena je klasifikacija grobalja. U prvoj klasifikaciji evidentirano je 21 groblje koje se vodi na državu, sa pravom raspolaganja cetinjske opštine. U drugoj grupi su 31 groblje upisano na pravoslavne crkve, svece ili kao dobro crkava koja nose imena svetitelja koji su bili zaštitnici, odnosno krsne slave plemena. U trećoj grupaciji nalazi se 21 groblje upisano u vlasništvo pravoslavne Mitropolije crnogorsko-primorske, iako je riječ o seoskim grobljima na kojima su sahranjivani pripadnici lokalnih pripadajućih bratstava, odnosno mještana – naveli su iz Direkcije za imovinu.

Ističu da kroz zahtjeve za vođenje upravih postupaka, u kojima još nemaju povratnu informaciju državnih organa, traže da se primijene zakoni ove zemlje koji preciziraju da groblja kao lokalna dobra u opštoj upotrebi ne mogu biti bilo čija svojina osim države koja pravo raspolaganja odnosno korišćenja može da delegira na opštine u okviru kojih se nalaze pripadajuće mjesne zajednice u čijem ataru se nalaze ta groblja.

-Izlaganje pred katastrom nije moglo biti valjani osnov za upis, jer ga ne prate odgovarajuća rješenja donijeta u zakonom propisanom upravnom postupku – navode iz Direkcije.

Ističu da na nivou države nikada nije urađena evidencija, niti provjera upisa vlasništva nad grobljima i mjesnim crkvama i drugim objektima koji se danas u katastru vode kao vlasništvo MCP.

Osnovna škola upisana na Mitropoliju

Pobjeda je u krajem januara objavila da je NVU Komunica NG apelovalo na barsku opštinu da, po uzoru na Prijestonicu, preispita kako je i pod kojim okolnostima objekat nekadašnje OŠ „Jovan Tomašević“, u Donjim Brčelima, koja je radila do 1982. godine, upisan na Mitropoliju.

Objekat škole, koji je proteklih deceniju i po koristio lokalni manastir kao konak, izgorio je u požaru prije mjesec i po, a od sredine januara Mitropolija crnogorsko-primorska prikuplja sredstva i dokumentaciju za njegovu adaptaciju, nastupajući prema zvaničnim državnim organima kao vlasnik.

Vlasništvo nad objektom su nakon požara problematizovali predstavnici mještana Brčela i NVU Komunica NG, navodeći da bi škola čiji je, kako smatraju, vlasnik država, trebalo da dobije opštu namjenu i da bude od koristi Crmničanima. Poput zamisli da se pretvori u prostor u kojem bi bila smještena laboratorija za provjeru kvaliteta vina na području ovog, po vinogradima, poznatog dijela barske opštine.

Uvidom u posjedovni list na navedenoj katastarskoj parceli KO 986/1, Brčeli-Bar, bivša škola je, i pored višedecenijskog statusa obrazovnog objekta, ipak, upisana kao „porodična stambena zgrada“ od 380 kvadrata, dok se u rubrici podaci o vlasniku i nosiocu prava navodi da je vlasništvo Mitropolije crnogorsko-primorske u obimu 1/1, a kao osnov sticanja stoji - „odluka državnog organa“.

Aktuelno Ministarstvo prosvjete, nauke i inovacija je o ovom slučaju obaviješteno, potvrđeno je Pobjedi iz tog resora kroz odgovor na naša pitanja - kakav je status objekta i na osnovu čega ga koristi Manastir Donji Brčeli.

- Stručne službe Ministarstva rade na prikupljanju relevantnih informacija i uvrđivanju nadležnosti. O svim nalazima ćete biti obaviješteni u najkraćem roku - rečeno je Pobjedi prošle sedmice iz Ministarstva na pitanje da li su povodom sanacije izgorjelog objekta o tome obaviješteni od Mitropolije.

Pojasnili su da je neposredna nadležnost Ministarstva vaspitno-obrazovni proces u aktivnim objektima koji se svojinski vežu za pojedine javne ustanove, što, kako navode, „u predmetnoj situaciji nije slučaj“.

Druge opštine ne talasaju

Član NVU Komunica NG Igor Gojnić kazao je nedavno za Pobjedu da da objekat nekadašnje škole u Brčelima, u Crmnici, dijeli sudbinu brojnih zgrada, ali i druge imovine koja je, kako je kazao, volšebno, bez konkretnih odluka, nezakonito upisana u vlasništvo Mitropolije crnogorsko-primorske.

- Začuđujuće je, pritom, da zaštitnik imovinsko-pravnih interesa i lokalne uprave, odnosno opština, makar barska, ne preduzimaju ništa da zatraže reviziju i utvrde kako su brojna dobra na njihovoj teritoriji, bez pravno valjanih rješenja, pod formom ,,odluke državnog organa“, prešla u trajnu imovinu SPC – naveo je on.

Gojnić tvrdi da trenutno stanje u katastru, odnosno upis titulara, ukazuje na uzurpaciju državne imovine koja je izvedena, prema njegovim riječima, kroz nezakonite i neutemeljene poteze.

Pojasnio je da je suština titulara vlasništva, koja se odnosi na vjerske objekte i groblja, imala dvojako tumačenje.

- Do 1988. godine, kada je sproveden popisni katastar, titulari vlasništva su vođeni na svece tj. na patrone koji su bili posvećeni svakoj crkvi. Do samog popisnog katastra su se vodili posjedovni listovi koji nijesu imali vlasnika u formi koju mi danas poznajemo. Takođe, u ovoj formi se podrazumijevalo da je država vlasnik svih vjerskih objekata koji nijesu imali tržišnu vrijednost, tj. nijesu mogli biti predmet kupoprodaje ili nekog drugog načina prenosa vlasništva. Ovakav način evidencije vjerskih objekata i grobalja, u okviru njih, je kroz istoriju vođen od Knjaževine, Kraljevine Crne Gore, a potom i Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Kraljevine Jugoslavije, FNRJ, SFRJ, sve do 1988. godine - naveo je Gojnić.

Nakon te godine, napominje Gojnić, novim popisnim katastrom pomenuti vjerski objekti postaju - ili su u svojstvu prava korišćenja ili svojine - vlasništvo Mitropolije crnogorsko-primorske.

- Ali na problematičan i nezakonit način, jer popisni katastar nikada nije realizovao ni završio upis vjerskih objekata budući da nedostaje ključan upravni akt bez kojeg se to nije moglo regularno uraditi - kazao je Gojnić.

Izvor:Pobjeda