Magnetno polje Zemlje skoro je kolabiralo prije otprilike 590 miliona godina, što je vjerovatno dovelo u opasnost život na površini planete zbog povećanja kosmičkog zračenja.

Prema novim istraživanjima, privremeno oslabljivanje magnetskog štita moglo je biti sve samo ne biološka katastrofa. Zapravo, moglo je povećati nivoe kiseonika, stvarajući idealne uslove za rani razvoj života.

"Magnetno polje Zemlje bilo je u izuzetno neobičnom stanju kada su se makroskopske životinje edijakarske faune diversificirale i prosperirale," pišu naučnici sa Univerziteta u Rochesteru u svojoj novoj studiji.

Godine 2019, naučnici koji su proučavali magnetske signale u stijenama iz Kanade izvijestili su da ti uzorci pokazuju da se magnetsko polje Zemlje oslabilo na svoj najniži poznati nivo prije oko 565 miliona godina, tokom edijakarskog perioda, kada se oblikovao višećelijski život, piše Science Alert.

Međutim, dugo se smatralo da bi nestajanje magnetskog polja bilo štetno za nastajući život, jer magnetsko polje Zemlje štiti život od solarnih vjetrova.

Ipak, nisu svi bili saglasni s tom katastrofalnom perspektivom. Još 1965. godine, planetarni naučnik Karl Sagan tvrdio je da bi atmosfera i okeani Zemlje mogli služiti kao zaštitna pokrivača za rane oblike života čak i ako bi magnetsko polje planete oslabilo. To su podržale i studije modeliranja iz 2019. godine.

Međutim, bilo kakva veza između istovremenog slabljenja magnetskog polja, procvata edijakarskog života i porasta nivoa kiseonika ostala je - kako to Huang i kolege kažu - "mamurna ali nejasna." Kanadski rezultati mogu biti odstupanje.

Zato su Huang i kolege pošli u istraživanje. Istraživali su igneozne stijene iz Južne Afrike koje su se formirale milijardama godina unazad i proučavali kristale u njima i drugim stijenama stare 591 milion godina koje su prethodno uzete iz Brazila. Ovi kristali sadrže sitne magnetske minerale, koji čuvaju intenzitet magnetskog polja Zemlje dok se formiraju.

Nekoliko više od 2 milijarde godina unazad, tačno u sredini paleoproterozojskog perioda, magnetsko polje Zemlje bilo je snažno. Otprilike 1,5 milijardi godina kasnije, opalo je na svoj najniži nivo - otprilike 30 puta slabiji nego danas, otkrili su istraživači.

Kombinujući svoje rezultate s rezultatima kanadskog studija iz 2019. godine, Huang i kolege zaključuju da je ovo nisko magnetsko polje (nazvano ultra-niska prosječna intenziteta polja, UL-TAFI) trajalo najmanje 26 miliona godina, od 591 do 565 miliona godina unazad.

Slučajno, ovaj interval se preklapa s porastom nivoa kiseonika u atmosferi i okeanima oko 575-565 miliona godina unazad, tokom kasnog edijakarskog perioda, kada je došlo i do eksplozije biodiverziteta.

"Novi podaci koji potvrđuju i proširuju UL-TAFI jačaju potencijalnu povezanost s edijakarskom evolucijom makroskopskih životinja," pišu Huang i kolege.

Ipak, postavljalo se pitanje kako izuzetno slabo magnetsko polje može dovesti do povećanih nivoa kiseonika. Modeliranjem evolucije solarnih vetrova, Huang i kolege sugerišu da je oslabljeno magnetsko polje možda omogućilo više hidrogen-iona da pobjegnu iz atmosfere Zemlje u svemir, što bi moglo rezultirati većim nivoima kiseonika u morima i nebu, što bi zauzvrat podržalo diversifikaciju edijakarskog života.

Vrijeme na kraju edijakarskog perioda, prije oko 540 miliona godina, iznenađujuće je - obično se misli da je kambrijska eksplozija zaslužna za svoj evolucijski procvat, stvarajući kompleksan život koji je postao životinje i insekti koje danas vidimo.

Edijakar, nasuprot tome, poznat je po svojim sluzavim, gnjecavim stvorenjima koja izgledaju kao primitivne spužve, puževi i morski anemoni. To je period velikog evolucionog eksperimentisanja koji je rezultirao mnogim slijepim ulicama, i obilježen je strmim padovima biodiverziteta prije nego što je život ponovno procvjetao u kambriju.

Nedavna istraživanja sugeriraju, međutim, da su prvi kompleksni ekosistemi možda zapravo nastali u edijakarskom periodu, pri čemu je studija iz 2022. godine opisala sve složenije strukture zajednica u fosilima iz kasnog edijakarskog perioda.

Ali životu je potreban kiseonik da bi rastao veći i složeniji. Mikroskopske morske životinje i spužve mogu preživjeti u niskokiseonim oceanima, ali veće, pokretne životinje s kompleksnim tjelesnim planom trebaju više kiseonika da podrže svoje metaboličke zahtjeve.

"Složeni životinjski ekosistem koji uključuje duge hranidbene lance i grabljivice zahtijeva još veće količine kiseonika, što potvrđuje isključenje takvih složenih ekosistema iz modernih zona s minimalnom količinom kiseonika," objašnjavaju Huang i kolege.

Čini se da je edijakarski život iskoristio svoj trenutak kada je magnetsko polje Zemlje oslabilo, čak i ako je mnogim tim stvorenjima bilo suđeno da naiđu na evolutivnu slijepu ulicu.

Studija je objavljena u Communications Earth & Environment.

Izvor:Oslobođenje.ba