U profesionalnom sportu dugo je važilo pravilo da se prije fudbalske ili košarkaške utakmice ili nekog drugog sportskog takmičenja izbjegava seks. Pretpostavka je bila da energija i agresivnost nakupljene kroz seksualnu apstinenciju, eksplodiraju tokom sportskog nastupa i tako povećavaju šanse za pobjedu.

Međutim, kompletno zabranjivanje svake seksualne aktivnosti sportistima, recimo fudbalerima koji nastupaju na Evropskom prvenstvu, nema smisla. Seks ima izuzetno pozitivne efekte na tijelo i psihu, i može da poboljša sportski učinak.

Šta se dešava u tijelu tokom seksa?
Seks poboljšava kardiovaskularni sistem, podstiče cirkulaciju, smanjuje stres i bol, a pomaže i da se brže zaspi. U svim tim fizičkim i psihičkim procesima učestvuje mnogo hormona.

Mchael Zibers, asistent na odjeljenju za psihijatriju i psihoterapiju i naučni saradnik na Institutu za forenzičku psihijatriju i seksualnost iz Esena, istražuje kako tačno sve to funkcioniše.

Model seksualne reakcije
Američki istraživački par Vilijam Masters i Viržinija Džonson razvili su 1960-ih godina četvorostepeni model seksualne reakcije, koji se i danas koristi u istraživanjima:

• Faza uzbuđenja

• Faza stagnacije (Plateau/plato-faza)

• Orgazam

• Faza opadanja

Svaka od tih faza obilježena dominacijom određenih hormona. U fazi uzbuđenja adrenalin podiže krvni pritisak, dopamin stvara osjećaj iščekivanja i euforije, a testosteron i estrogen podstiču želju za seksom.

U plato-fazi na scenu stupa oksitocin, dok se nivo adrenalina i dopamina jedva povećava. „Oksitocin je hormon maženja. On stvara osjećaj bliskosti i vezanosti“, objašnjava Zibers. U fazi orgazma, nivo oksitocina dostiže vrhunac.

Nakon orgazma, na scenu stupa prolaktin. „Prolaktin je hormon za opuštanje i zasićenje, koji nam signalizira da više ne želimo seks“, kaže Zibers. Prolaktin bi mogao da predstavlja problem kada je u pitanju učinak u sportu.

Da li je seks prije utakmice/sportskog takmičenja loš?
„Nivo prolaktina je povišen do sat vremena nakon seksa“, kaže Zibers, pozivajući se na studiju koja istražuje kompleksne efekte prolaktina na ljudsku seksualnost. Umirujući efekat tog hormona mogao bi da bude nepovoljan za sportsko takmičenje. Orgazam neposredno prije početka utakmice ili starta trke možda nije najbolja ideja.

Osim toga, ne postoji razlog zašto bi seks, na primjer noć uoči takmičenja bio problematičan, smatra Zibers. Ali, pojedina istraživanja o uticaju seksa na sportske performanse pokazuju da seks slabi mišiće nogu i time usporava sportiste.

S druge strane, najnovija meta-analiza iz 2022. godine, koja je analizirala rezultate mnogih pojedinačnih studija, pokazuje da seks nema negativne efekte na performans sportista. Naprotiv, Mihael Zibers vjeruje da seks može čak i da poboljša sportski učinak.

Da li je seks podsticajan za sportski performans?
„Seks je fizička aktivnost i zato može da poboljša fizičku kondiciju“, kaže Zibers. Takođe, uticaji na psihu su ogromni. Sport i seks posjeduju i pružaju nešto važno: osjećaj euforije.

Zibers istražuje tzv. „Runners High“ – osjećaj euforije tokom dugotrajnog trčanja koji smanjuje anksioznost, bol i donosi osjećaj smirenosti. „Uzrok ovog osjećaja su vjerovatno endokanabinoidi“, kaže Zibers. To su supstance slične kanabisu koje tijelo samo proizvodi. One su dio tjelesnog kanabinoidnog sistema, koji je dio nervnog sistema i igra važnu ulogu u procesima učenja i kretanja.

Zibers smatra da se taj kanabinoidni sistem aktivira, ne samo tokom trčanja, već i tokom seksa. Dalje studije trebalo bi da pruže jasniju sliku.

„Endokanabinoidi, oksitocin i prolaktin djeluju umirujuće i smanjuju stres u tijelu. To je dobro za zdravlje“, kaže Zibers. Kvalitet sna se takođe značajno povećava – a dobar san je posebno važan za sportiste. Bol i anksioznost se smanjuju, a euforija raste.

Prema dosadašnjim saznanjima, malo toga govori protiv seksa – pa čak i prije utakmice, odnosno takmičenja.