U njemu se identifikuju tri ključne “slijepe tačke” širom bloka i navodi da bi njihovo preplitanje moglo narušiti ili radikalno izmijeniti proevropsko raspoloženje, prenio je “Gardijan”.

U izvještaju se tvrdi da očigledna “bijelost” politike EU, slaba angažovanost mladih i ograničena proevropska osjećanja u centralnoj i istočnoj Evropi mogu oblikovati evropsko raspoloženje koje je u suprotnosti sa osnovnim vrijednostima bloka.

“Mario Dragi je dominirao razgovorom u Briselu fokusirajući pažnju na potrebu da se oživi ekonomija bloka, koja gubi svoju konkurentnu prednost”, kaže Pavel Zerka, autor izvještaja i viši saradnik za politiku u ECFR-u.

“Ali ako je ekonomija motor EU, onda bi ‘evropsko raspoloženje’ trebalo posmatrati kao gorivo. A ono što se trenutno dešava sa evropskim rapoloženjem zahtijeva hitnu pažnju, u suprotnom rizikujemo da ostanemo bez goriva, ili da koristimo prljavo gorivo”.

Zerka definiše “evropsko raspoloženje” kao osjećaj pripadnosti zajedničkom prostoru, dijeljenje zajedničke budućnosti i prihvatanje zajedničkih vrijednosti koje identifikuje kao univerzalizam, jednakost i sekularizam - i tvrdi da se one su sve više osporavaju.

Izvještaj identifikuje 'slijepe tačke' koje bi mogle radikalno promijeniti evropsko raspoloženje

Uprkos godini ratova i izbora, izvještaj - zasnovan na analizi podataka i istraživanjima društvenih i političkih naučnika širom Evrope, treći po redu ove vrste - kaže da ankete dosljedno pokazuju da veliki broj građana u gotovo svakoj članici EU nastavlja da vjeruje bloku, optimistični su povodom njegove budućnosti i osjećaju povezanost s njim.

Navodi se da je snažno evropsko raspoloženje takođe pokazano relativno visokim odzivom od 51 odsto na ovogodišnjim izborima za Evropski parlament (EP), kao i činjenicom da velika većina od 27 nacionalnih vlada i dalje ima proevropske stavove i politike.

Međutim, navodi se da se sve veći broj ljudi osjeća “isključeno”, “razočarano” ili “nezainteresovano” za EU, posebno ljudi druge boje kože i muslimani, ljudi u centralnoj i istočnoj Evropi i mladi birači koji smatraju da je EU “previše bijela”, “previše zapadna” ili “previše bumerska”.

Evropljani druge boje kože su izloženi ogromnom porastu ksenofobičnih narativa od napada Hamasa na Izrael 7. oktobra, navodi se u izvještaju, pri čemu se muslimani često osjećaju otuđeno zbog podrške mnogih vlada Izraelu.

Pobjede ultradesničarskih stranaka na evropskim izborima u Francuskoj, Italiji, Belgiji, Austriji i Mađarskoj, kao i snažni rezultati u Holandiji i Njemačkoj, takođe su podstakli nagli porast antiimigrantske retorike.

Izvještaj navodi debatu u Njemačkoj o planu ultradesnice da deportuje tražioce azila i njemačke građane stranog porijekla, upotrebu antimuslimanskih izraza od strane partija kao što su AfD i italijanska Liga, kao i postepeno uvođenje “ksenofobičnog svjetonazora” u mejnstrim.

Takođe se ističe “ograničena raznolikost unutar evropskih institucija”, ukazujući na to da je jedva tri odsto poslanika u EP iz rasnih i etničkih manjina, u poređenju sa 10 odsto u populaciji EU, i da mnoge zemlje nisu imale nijednog kandidata koji nije bijelac.

“’Bijelost’ EP-a izdvaja se u poređenju sa … evropskim fudbalskim prvenstvom, ljetnjim Olimpijskim igrama ili takmičenjem za pjesmu Evrovizije”, uprkos ultradesničarskoj reakciji na, na primjer, pjevačicu Aju Nakamuru, napisao je Zerka.

Mlaka proevropska osjećanja u centralnoj i istočnoj Evropi takođe izazivaju sve veću zabrinutost, navodi se u izvještaju, pri čemu je izlaznost na evropskim izborima bila ispod 40 odsto u sedam od 11 zemalja u regionu, što odražava smanjeni entuzijazam.

Podaci sugerišu da su neki građani centralne i istočne Evrope razočarani stvarnim koristima od članstva u EU, dok rezultati izbora u zemljama poput Slovačke, Češke Republike i Hrvatske pokazuju sve veću normalizaciju evroskepticizma.

Slično tome, iako ankete dosljedno pokazuju da su mlađi birači proevropskiji i tolerantniji od starijih generacija, mladi su pokazali ograničeno interesovanje za evropske izbore i, kada su glasali, često su podržali radikalnu desnicu ili ljevicu.

AfD je zauzeo drugo mjesto među mladim njemačkim biračima na ovogodišnjim evropskim izborima, dok je u Poljskoj radikalna desničarska Konfederacija pobijedila među mladima sa oko 30 odsto, a u Francuskoj je trećina mladih glasala za Nacionalno okupljanje (RN).

Zerka kaže da to odražava osjećaj da ih etablirane političke snage, koje se često doživljavaju kao “bumerske”, ne predstavljaju, i upozorava da bi osjećaj da nemaju glas mogao dovesti do toga da se mladi isključe iz politike ili čak odbace EU.

Izvještaj, pod nazivom “Dobrodošli u Barbilend” - aluzija na otkriće Barbi da njen dom nije utopija kakvom ju je smatrala - zaključuje da prijetnja evropskom projektu leži u skretanju ka “etničkom” shvatanju evropejstva u kojem ksenofobija, već popularna u mnogim prijestonicama, cvjeta nekontrolisano u “jeziku, politikama i perspektivi politike EU”.

Zerka je rekao da, kako bi se suprotstavile ovom izazovu, stranke moraju hitno proširiti svoju glasačku bazu i članstvo. Zemlje bi mogle slijediti primjer Austrije, Belgije i Njemačke snižavanjem starosne granice za glasanje, a političari moraju mnogo više razgovarati s mladima.

Proevropski političari moraju “odoljeti iskušenju da ćute o … migraciji i raznolikosti zbog kratkoročnih izbornih koristi”, osuditi ksenofobiju i objašnjavati biračima da određeni stavovi mogu narušiti društveni mir u raznolikim društvima.

A građanski identitet EU mora se ojačati objašnjavanjem EU kao “sile za pozitivne promjene”, ispunjavajući očekivanja ne samo po pitanjima kao što su ekonomija, bezbjednost i klimatske promjene, već i po pitanjima vezanim za migraciju, tvrdi Zerka.

Ako rastući broj Evropljana zaključi da ih EU ne zastupa niti odražava njihove zabrinutosti i vrijednosti, proevropsko rapoloženje bi se moglo potpuno urušiti, upozorio je. S druge strane, ono bi moglo “cvjetati, ali u zatvorenoj, ksenofobičnoj formi”.