Cilj Strategije Evropa 2020. je postizanje održivog rasta u svim državama članicama. U sklopu toga uveden je glavni instrument- Evropski semestar koji bi trebao ojačati koordinaciju izrade nacionalnih budžeta.
Jedna od značajnijih inicijativa Evropske unije tokom tekuće reforme ekonomskog upravljanja je strategija Evropa 2020, koju je Evropsko vijeće prihvatilo u junu 2010. godine, a čiji je cilj postići održivi rast u svim državama članicama. U sklopu te strategije uveden je i Evropski semestar koji predstavlja ciklus koordinacije ekonomskih, budžetskih i strukturnih politika država članica Evropske unije. Evropski semestar bi trebao biti instrument za fiskalnu konsolidaciju i strukturne reforme koje se postižu pomoću konkretnih i jasno definisanih mjera. To je ujedno glavni instrument strategije Evropa 2020., a njegov najvažniji cilj je ojačati koordinaciju tokom pripremne faze izrade nacionalnih budžeta. Prvi takav ciklus započeo je 1. januar 2011. godine.
Budući da je Evropski semestar usko vezan uz strategiju Evropa 2020., vrijedi spomenuti da ona postavlja tri temeljna prioriteta koje bi države članice EU trebale ispuniti. To su pametan rast (podsticanje znanja, inovacija, obrazovanja i digitalnog društva), održiv rast (resursno učinkovitija proizvodnja i jačanje konkurentnosti), te uključiv rast (podizanje zaposlenosti radne snage, usvajanje vještina i borba protiv siromaštva). Taj dokument ističe kako je snažnija koordinacija ekonomskih politika potrebna za rješavanje problema koji su se u proteklom razdoblju otkrili.
Ciklus Evropskog semestra započinje svake godine u mjesecu novembru kada Evropska komisija objavljuje Godišnje izvještaje o rastu (engl. Annual Growth Survey) u kojem se definišu glavni izazovi za ekonomiju Evropske unije i njezinih članica u predstojećoj godini. Na temelju tog izvještaja, a nakon rasprava u Vijeću EU i Evropskom parlamentu, Evropsko vijeće daje savjete i preporuke državama članicama za vođenje ekonomske politike. Uzimajući u obzir spomenute savjete i preporuke, države do kraja aprila moraju usvojiti i Evropskoj komisiji dostaviti svoje srednjoročne budžetske strategije. Države članice evrozone to čine putem Programa stabilnosti, dok države članice koje još nisu uvele euro svoje srednjoročne planove koje se odnose na javne finansije predstavljaju u sklopu Programa konvergencije. Planove u području strukturnih politika sve države članice predstavljaju u svojim Nacionalnim programima reformi.
Tokom maja i juna Evropska komisija ocjenjuje programe, ali i iznosi rezultate dubinske analize za one države članice kod kojih postoji rizik prekomjernih makroekonomskih neravnoteža. Potom svoje komentare na programe i preporuke za svaku državu članicu zasebno i za eurozonu u cjelini dostavlja na raspravu Vijeću ministara finansija i Evropskom vijeću. Po usvajanju krajem juna ili početkom jula, te se preporuke prosljeđuju državama članicama kako bi one mogle dovršiti svoje proračunsko planiranje za narednu godinu. Preporuke se odnose na idućih 12 do 18 mjeseci. Završetak Europskog semestra u lipnju trebao bi biti početak „nacionalnog“ semestra u drugoj polovici godine, kada bi države članice trebale raspraviti i uključiti preporuke EU u svoje nacionalne proračune za iduću godinu, kao i u pripremu idućih nacionalnih programa koje će predstaviti EU u proljeće naredne godine.
Značajna vrijednost Evropskog semestra je u tome što istovremeno predstavljanje Programa konvergencije i Programa stabilnosti te Nacionalnih programa reformi omogućava ocjenu rasta i fiskalnih strategija istovremeno, uključujući i moguće rizike i neravnoteže, što ranije nije bio slučaj. Ne treba, naravno, zaboraviti, kako je iskustvo primjene Evropskog semestra relativno kratko – uskoro počinje tek četvrti po redu Evropski semestar i još uvijek je prerano iznositi konačne ocjene o uspješnosti njegove implementacije. Međutim, upravo je dosljedno sprovođenje ovog novog mehanizma koordinacije ekonomskih politika jedna od bitnih pretpostavki za povratak stabilnosti i postizanje ekonomskog rasta EU, kao u povjerenja u evropsku Ekonomsku i monetarnu uniju uopštenu.
