Zahvaljujući naprednim metodama i tehnologijama praćenja trudnoće, danas se puno toga zna o razvoju ploda u maminom stomaku. Pomoću 4D ultrazvuka, buduća mama može vidjeti kako se njena beba smije, zijeva, sisa palac… Ukratko, može pratiti bebin razvoj i rast od prvog dana života u materici.

O toj tekućini od životne važnosti svakim danom saznajemo sve više detalja, a znanje o njenom sastavu, količini i boji doktori koriste da bi predvidjeli i spriječili eventualne poteškoće u trudnoći.

Od dana kada se oplođena jajna ćelija smjesti u matericu, zaštićena je od svih spoljašnih uticaja. Zametak štiti nekoliko ovojnica, od kojih je materica najčvršća i najdeblja. Sljedeća je posteljica koja ga opskrbljuje hranom i kiseonikom i odvodi otpadne materije. Na nju se nadovezuje vodenjak (amnionska vrećica), koji se počinje puniti vodom čim se oblikuje pupčana vrpca. Od tada pa do porođaja ovo “vodeno gnijezdo” biće udoban dom vašoj još nerođenoj bebi.

Šta je, zapravo, plodova voda?

Riječ je o prozirnoj i bezbojnoj tekućini u kojoj se nalaze oljuštene ćelije bebine kože, zaštitne masnoće koje izlučuju lojne žljezde (koje štite bebinu kožu od uticaja vode), zatim bjelančevine, ugljikohidrati, minerali (kalijum, kalcijum i natrijum), hormoni, supstance koje uzrokuju kontrakcije materice i podstiču zgrušavanje krvi, znakovi kompatibilnosti Rh-faktora s majkom, urin, kao i mnoge druge materije na osnovi kojih se može saznati puno informacija o tome kako se plod razvija.

Recimo, na osnovi analize izlučenog urina (da, beba počinje piškiti još u maminom stomaku!), doktor može utvrditi u kakvom stanju su njeni bubrezi. Sterilna mokraća signal je da je s ovim organima sve u redu. S druge strane, pojava izmeta u plodovoj vodi (koja tada postaje mutna i zelenkasta) predstavlja problem koji ukazuje na hipoksiju ploda (nedostatak kiseonika), a ta situacija zahtijeva hitnu intervenciju doktora.

Višak ili manjak

Dnevno se stvara od 400 do 1.000 ml plodne vode, a njena ukupna količina zavisi od veličine ploda i stadijuma trudnoće. Mehanizam regulacije količine plodove vode vrlo je složen. U njemu, osim posteljice, aktivno učestvuje i sama beba: svakog dana ona proguta određenu količinu plodove vode koju potom njeni bubrezi prerađuju i izlučuju.

Ipak, postoje granične vrijednosti količine plodove vode, pa tako njen višak ili manjak ukazuju na određene probleme.

Višak plodove vode (polihidramnija) ukazuje na komplikacije koje se obično pojavljuju između 21. i 37. sedmice trudnoće, a koje su povezane s majčinim dijabetesom ili hemolitičkom anemijom, lošim radom bebinih bubrega, ali i višeplodnom trudnoćom kod koje u amnionskoj vrećici jednog ploda ima više, a u drugoj manje plodove vode.

U slučaju viška plodove vode, materica stvara dodatni pritisak na okolne organe, pa trudnica otežano diše, osjeća slabost, otiču joj noge zbog usporene cirkulacije krvi te osjeća bol i težinu u želucu. Osim toga, previše vode otežava osluškivanje bebinog srčanog ritma, a kako plod ima previše mjesta za pokretanje, često se događa da se zbog toga prije porođaja postavi u pogrešan položaj – umjesto glavicom prema dolje, beba se namjesti u poprečan položaj, što uvelike otežava tok porođaja.

U ekstremnim slučajevima, višak plodove vode može se izvaditi tokom amniocenteze, a dođe li do komplikacija, porođaj carskim rezom najbolje je rješenje.

Manjak plodove vode (oligohidramnija) povezuje se s nepravilnim radom bebinih bubrega i mokraćnih puteva. U toj situaciji beba ograničeno ili uopšte ne izlučuje urin u plodovu vodu. Osim toga, zbog nedostatka prostora nedovoljno se pokreće, što može ostaviti negativne posljedice na razvoj njenog kostura.

Manjak plodove vode može biti posljedica problema s posteljicom: budući da je ova tekućina dijelom proizvod majčinog krvotoka, logično je da se njena količina smanjuje ako je cirkulacija krvi kroz posteljicu slaba.

U svakom slučaju, manjak ili višak plodove vode često su indikacija za prijevremeni porođaj, pa je potrebno da trudnica bude pod stalnim nadzorom doktora.

Uloga plodove vode

– Štiti fetus od spoljašnjih uticaja čineći njegov boravak u stomaku udobnijim;
– Štiti bebu od infekcija;
– Održava stabilnu temperaturu koja je jako važna za normalan rast i razvoj fetusa;
– Izvor je tekućine koju beba guta i mokri;
– Njen slatkasti okus priprema bebu na okus majčinog mlijeka;
– Pritisak koji voda pravi na zidove maternce ima veliku ulogu tokom porođaja: nakon pucanja vodenjaka i isticanja vode, bebi se oslobađa put ka spoljnom svijetu.