Grad se prostire duž obale Pacifika u smeru sjever - jug, okružujući zaliv (San Francisco Bay) koji ima oblik, recimo, izdužene elipse čija leva strana ima malu pukotinu koju u istom smeru natkriljuje čuvena "Zlatna kapija" - most Golden Gejt (Golden Gate Bridge). Naravno, da bi se iz zaliva izašlo na otvoreni okean, potrebno je proći ispod mosta. Pored još nekoliko mostova koji premošćuju zaliv, u njegovom središtu nalazi se jedno od najčuvenijih ostrva na svetu - na kome je smješten ozloglašeni zatvor - Alkatraz. No, o njemu nešto kasnije... Veći dio grada se nalazi na južnom delu zaliva koji leži na 43 brežuljka, zahvaljujući kojim je San Francisko postao jedno od najomiljenijih mesta za snimanje akcionih filmova - gde se niz njegove strme ulice odigravaju vratolomne trke automobila uz neizbežnu pucnjavu, sudare i čuvene tramvaje koji nekontrolisano jure nizbrdo, rušeći sve pred sobom. A realnost je, pogađate, sasvim drugačija...
Veći dio grada odiše nesvakidašnjom mirnoćom, koju povremeno može omesti vjetar iz pravca okeana, umilno "drndanje" starih tramvaja po šinama, zvuk galebova koji nadlijeću zaliv ili krici mamurnih tuljana na jednom od dokova. Ovoj atmosferi je svakako doprinio i period godine tokom kojeg smo boravili u njemu, kada je broj turista osjetno manji nego inače.
Nekoliko vijekova ranije, ovu oblast su posjetili nešto drugačiji "turisti"...
Naime, sve do 1776. godine Indijanci su bez ometanja bijelaca naseljavali područje zaliva. Te godine započinje španska invazija iz pravca juga koji su već uveliko držali pod svojom kontrolom. Uvidjevši ljepotu zaliva i njegovog okruženja uspostavljaju svoju naseobinu i nazivaju je Jerba Buena (Yerba Buena), bez obzira na mnogobrojne nagomilane probleme u svim američkim oblastima kojima su upravljali. Samim tim, njihova kontrola ovog područja nije dugo trajala. Već 1821. godine Meksiko proglašava svoju nezavisnost od španske krune, a cela Kalifornija postaje meksička. Ni njihova dominacija nije dugo trajala. Dvadesetpet godina kasnije (1846.) američka mornarica napada ovu regiju i sam zaliv, čime započinje rat protiv Meksika koji ubrzo i dobija. Pod amerikancima, naseobina Jerba Buena dobija današnji naziv - San Francisko. 1848. godine kada se rat između amerikanaca i meksikanaca ubrzano privodio kraju i kada je već cela Kalifornija bila pod američkom kontrolom, Džejms Raš (James Rush) u ovom području pronalazi zlato! Čuvena "zlatna groznica" rezultuje njegovim naglim razvojem, a San Francisko od naseobine sa svega dvestotinak žitelja postaje grad sa 25.000 stanovnika. Ipak, ni rezerve zlata nisu dugo potrajale, tako da razvoj grada postaje umjereniji i okreće se trgovini srebrom koje je pronađeno u susednoj državi Nevadi, pomorskoj trgovini i izgradnji železnice.
Tokom dvadesetog veka smjenjuju se događaji poput velikog zemljotresa 1906. godine, otvaranje Bej mosta (Bay Bridge) 1936. do dan danas najdužeg čeličnog mosta na svetu, Golden Gejt mosta (Golden Gate Bridge) 1937, II svetskog rata kada grad postaje središte američkih snaga na Pacifiku, 50-tih i 60-tih godina tokom kojih se u gradu okupljaju predstavnici bit generacije i hipi kulture, 70-tih i 80-tih kada postaje finansijski centar elektronske industrije i konačno, centar u kome se upravljalo američkim interesima na čitavom Pacifiku. Sve ovo je doprinjelo tome da danas u ovom gradu, jedni pored drugih, zajedno žive američki Indijanci, crni i bijeli Amerikanci, Kinezi, Filipinci, Havajci, Japanci, Meksikanci, pripadnici naroda sa Kariba i cele Evrope. Njih sve povezuje jedna odrednica - pripadnost gradu - San Francisku. O otvorenosti ovog grada i njegovoj šarenolikosti govori i podatak da je u njemu smještena jedna od najvećih homoseksualnih zajednica na svijetu. Interesantno je, imajući u vidu ovaj podatak, da nismo videli baš ni jednog pripadnika gore pomenute zajednice, za razliku od, recimo, Los Anđelesa.
Uz obale zaliva
Obilazak smo započeli na dokovima u dijelu koji se zove Fišermens Varf (Fisherman's Wharf) nekadašnjem trgovačkom centru grada. Jedan do drugog prostiru se dugački dokovi (pier), svaki sa svojom posebnom namenom. Od onih namjenjenih za parkiranje ogromnih superluksuznih turističkih brodova, do onih namenjenih zabavi turista... Našu pažnju privukao je Dok broj 39 (Pier 39 - dokovi su poređani po brojevima). U celosti napravljen od drveta, sadrži niz fantastičnih restorana, poslastičarnica, prodavnica, bioskopa, zabavni park, uključujući i veliki akvarijum. Sa ovog doka pruža se divan pogled na zaliv, zatvor Alkatraz, kao i na mostove Golden Gate i Bay.
Jedna neverovatna pojava učinila je da obilazak ovog pira bude sasvim poseban. Iz nama nepoznatih razloga, neposredno uz pir, na drvenim paletama u moru, koje imitiraju sante leda, baškarilo se na desetine debelih i očigledno srećnih tuljana. Njihova izuzetno glasna međusobna komunikacija, tuljanske tinejdžerske čarke i zevanje umornih veterana predstavlja pravu atrakciju. Činjenica je da su oni ovde došli potpuno dobrovoljno i da tu, zapravo, dolaze redovno. Tako možemo reći da je San Francisko bogatiji za još jednu nacionalnu zajednicu - ovog puta Tuljansku!
Sljedeći dok (Pier 45) koji nas je privukao bio je onaj na kome se nalazi ukotvljena američka podmornica iz II svetskog rata "USS Pampanito". Ovu podmornicu koja je tokom rata potopila šest i onesposobila još četiri japanska broda, moguće je obići u cjelosti. Ukoliko imate dovoljno vremena, možete porazgovarati sa pripadnikom mornarice koji je tokom rata služio na ovoj podmornici i naslušati se fantastičnih priča - znate već onu čuvenu: "During the War...". Atmosfera u njenoj unutrašnjosti je identična onoj iz perioda rata sa mnogobrojnim predmetima koji su bili u vlasništvu članova posade. Naravno, obilazak je propraćen tihom muzikom iz 40-tih godina, upravo onom koju su mornari slušali tokom ratnih dejstava.
Cijela oblast oko dokova prepuna je lijepih restorana i kafića, uličnih svirača, tržnih cenatara smještenih u nekadašnjim skladištima i turista iz čitavog svijeta.
Šetajući dalje uz obalu, u pravcu zapada, zaobilazeći dokove sa kojih kreću turističke ture ka Alkatrazu, zbog prejakog vjetra, nailazimo na Pomorski muzej (Maritime Museum), pre svega, vrlo interesantnu građevinu smeštenu na jednoj od gradskih plaža, u obliku neke luksuzne jahte. Ovaj muzej osnovan je 1951. godine i posjeduje kolekciju modela brodova, nautičkih instrumenata, slika i fotografija koje ilustruju nautičku istoriju ovog regiona.
Preko puta Pomorskog muzeja nalazi se Đirardeli centar (Ghirardelli Square) - kompleks zgrada od crvenih cigala u čijem se centru nalazi mali skver. Italijanski emigrant Domeniko Đirardeli (Domenico Ghirardelli) pretvorio je ovaj kompleks 1859. godine u, danas nadaleko poznatu, fabriku čokolade "Ghirardelli". Kompleks je kao fabrika funkcionisao do 1962. godine, kada je u potpunosti renoviran i pretvoren u turističku atrakciju sa mnoštvom radnji, restorana, kafea, pozorišta, izložbenih prostora i prodavnicama čokolade. Ovde možete kupiti i niz suvenira posvećenih ovoj čarobnoj namirnici, uključujući majice sa natpisima poput: "Ko ne voli čokoladu, nije normalan" i sličnih... Pošto smo mi "normalni", priuštili smo sebi par stotina grama ovog eliksira...
Nakon kraćeg odmora, pod snažnim dejstvom čokolade, krenuli smo ka predivnom Fort Mason parku koji se uzdiže nad jugozapadnim delom zaliva. Ovo nekadašnje vojno utvrđenje danas služi za rekreaciju i održavanje brojnih kulturnih manifestacija, a sa njegovih oboda pruža se fantastičan pogled, kako na istočni, tako i na zapadni deo zaliva i most Golden Gejt.
Držeći se pravca istok - zapad spuštamo se u Marina distrikt, jedan od elitnijih delova grada. Kao što mu ime i govori, ovde su svoje jahte usidrili imućniji stanovnici San Franciska, te ako imate slabo srce, treba ih zaobići. Predivne kuće, gusto poređane jedna uz drugu, čineći savršene nizove, čiji veliki prozori gledaju ka okeanu, prosto mame prolaznike. Suprotno ovdašnjim očekivanjima u Americi ispred bogataških kuća nema visokih ograda, plotova i torova, već samo savršeno uređenih travnjaka ukrašenih najrazličitijim cvijećem i besprekorno podšišanim zelenilom. Među onim namamljenima našli smo se i mi, naročito zbog toga što ove kuće predstavljaju jedinstvenu izložbu vrhunskog dizajna enterijera... A kako? Pomenuti veliki prozori najčešće nemaju zavjese ili su one sasvim skupljene, tako da svako može videti unutrašnjost ovih kuća. Njihovi vlasnici očigledno sa ponosom žele svima pokazati koliko su novca i truda uložili u opremanje svojih domova, mnogi od njih - angažujući najbolje dizajnere.
Slučajno ili ne, iznad ovog kvarta, tik uz najljepše kuće, dominira Palata lepih umjetnosti (Palace of Fine Arts), danas sjedište Muzeja nauke. Ova palata sagrađena je 1915. godine za potrebe održavanja sajma Panama Pacific EXPO. Njena neoklasična arhitektura i uređeni vrt sa jezerom kojim plivaju bijeli labudovi nedoljivo podsjeća na najbolje evropske primjere. Ceo kompleks odiše nestvarnom atmosferom, poprilično drugačijom od ostatka grada. Palata pod svojim svodovima sadrži oko 700 izložbi podeljenih u 13 cjelina, kao što su Elektrika, Pokret, Vrijeme, Vizija, Boje, Svijetlo i Zvuk.
Ovde smo se susreli i sa jednim zanimljivim načinom turističkog obilaska grada. Privukla nas je grupa od dvadesetak turista na električnim dvotočkašima - potpuno novoj vrsti prevoza. Fascinirala nas je lakoća upravljanja ovim "vozilom"... Kasnije smo saznali da nekoliko lokalnih agencija nudi mogućnost njihovog iznajmljivanja uz pratnju vodiča. Sjajno! ( Travel magazin)
