Dok je sa druge strane savremena Evropa ovu godinu proglasila godinom kulturne baštine. Evropska Komisija i Evropski Parlament time su htjeli da stvore integraciju naroda Evrope kroz njihovu zajedničku kulturnu baštinu. Evropski prostori dijele zajedničku istoriju i mnogi materijalni ostaci kulturnih dobara svjedoče i da je današnja Crna Gora dio evropske kulturne baštine. Da li smo mi toga svjesni, drugo je pitanje.

Informativni Centar Evropske Unije u Podgorici organizuje seriju događaja u kontekstu godine kulturne baštine u Evropi. Prvi je bio tribina na temu crnogorske kulturne baštine. Cilj Evropske godine kulturne baštine je da se što više mladih , srednjoškolaca i studenata, upozna sa kulturnim nasljeđem iz svog okruženja. Kad bi kod nas bilo volje imalo bi se na čemu raditi. Crna Gora ima fantastičnu umjetničku i kulturnu baštinu, koja može da se prati od kamenog doba pa do dana današnjeg, sa nekim spomenicima i eksponatima koji imaju svjetsku vrijednost, kazao je tribini istoričar umjetnosti Aleksandar Čilikov. Ali džaba. Crnogorci apsolutno nemaju svijest o tome, kaže Čilikov.

„Ono što mene najviše iritira jeste što mladi ne znaju ništa o kulturnoj baštini Crne Gore.Gdje je greška? Greška je u obrazovnom sistemu. U osnovnom obrazovnom sistemu, moraju postojati tri predmeta koji moraju svake godine da se izučavaju, ne kao izborni predmet, nego kao stalni predmet ako hoćemo edukaciju mladih ljudi, da oni imaju svijest o svojoj državi i koji su to kvaliteti koje ta država ima. To su istorija umjetničke kulture Crne Gore, drugui predmet je ekologija  i treći predmet je etnologija.“ konstatuje profesor Čilikov.

Kad Crnogorci pomisle na kulturu, ako pomisle, vide je kao crkve, džamije, katedrale...Kao materijalne ostatke na koje se može naići šetajući Crnom Gorom. I kultura i kulturna baština ipak su mnogo više i imaju i onaj nevidljivi a isto tako bitan dio.

“Kulturna baština ima i svoj nematerijalni dio, tradicija i običaji koje gajite u okviru svojih porodica su nematerijalna kulturna baština. Ona može da podrazumjeva igru, ples, način na koji vaše majke i bake prave sir, način na koji vi slavite slavu. Svaki običaj u okviru jedne porodice ili zajednice koji se njeguje duži vremenski period predstavlja nematerijalnu kulturnu baštinu. Cilj Godine kulturne baštine je da se različiti koncepti uvežu i da se stvori jedna šira slika.” poručila je Jelena Žarić, savjetnica za međunarodnu saradnju i evropske integracije u oblasti kulturne baštine u Ministarstvo kulture i kordinatorka Evropske godine kulturne baštine na nacionalnom nivou.

Na nacionalnom nivou mogli bi se opisati parafrazom one čuvene komunističke parole, Tuđe nećemo svoje ne znamo. Jer, što se tiče kulturne baštine, nas bi prvi trebalo osvijestiti, smatra Lazar Pejović, profesor fotografije.

“Ne postoje intitucionalne politike koje idu u tom pravcu da se ljudi osvijeste, ne samo o tome koje su vrijednosti kulturne i prirodne baštine, nego da se uopšte osvijeste šta je baština kao takva. Kroz razumijevanje i poznavanje tog značaja i onoga što iz njega proističe ne štiti se samo baština, ne podiže se samo kulturni nivo ljudi koji je poznaju, nego se podiže ukupni demokratski kapacitet svakog pojedinca.” konstatuje Pejović.

Ojha, rekli bi stari Crnogorci.