Sve francuske diplomate vršile su konzularnu službu u Skadru i Dubrovniku, a kako nije bilo zgrade za Franscusko poslanstvo, uzimali su „pod ofit“ privatne kuće. Od 1886. godine Francusko poslanstvo se preselilo na Cetinje i bilo smješteno u jednoj iznajmljenoj privatnoj kući.
U vrijeme kada se počelo govoriti o izgradnji Francuskog poslanstva na Cetinju su već bila izgrađena zdanja Austrougraskog, Ruskog i Italijanskog poslanstva. Zasluge za to što je francuska Vlada donijela odluku o izgradnji objekta za potrebe svojih predstavnika na Cetinju u velikoj mjeri pripadaju grofu Serseju , francuskom ministru- rezidentu akreditovanom kod crnogorske Vlade, koji je na Cetinju službovao od 1904-1909. godine.
Za samo godinu dana od 1909. do 1910. podignuta je ne samo jedna od najvećih u to vrijeme, već i najljepša zgrada na Cetinju. Locirana je na jednom od najljepših mjesta u gradu, u Katunskoj ulici( danas Njegoševa br.100).
Ministarstvu unutrašnjih djela se 30. avgusta 1908. godine dopisom br.1100 , obratilo upravi varoši Cetinje: “Pošto se ovdašnji ministar (Sersej) obratio ovom ministarstvu za posredovanje kod uprave opštinske u pogledu pitanja da im ona zgradu francuskog poslanstva koja se gradi, staviti u livelu Sarajevske ulice koja ide iz Katunske ulice put Vojnog stana , ili ovo Ministarstvo je imalo čast pitati Nj.V. Gospodara da li ima nešto protiv tome da francuskoj legaciji dozvoli, odnosno daruje zemljište, koje je potrebno da se to liverisanje izvrši. Njegovo V. Gospodar je blagoizvolio na to odgovoriti da nema nikakvih razloga zbog kojih se to ne bi učinilo, ali da se ta dozvola traži od uprave opštine, i a ko ona to dozvoli , da mu neće protivno biti“.
Knjaz Nikola je bio raspoložen da se ustupi zemljište „Velikoj Republici“, ali da tu stvar „što prije treba iznijeti pred opštinskim odborom“.
Naravno, nije trebalo dugo čekati na rješenje opštinske uprave. Opštinski odbor je na vanrednoj sjednici istog dana, 30. avgusta donio rješenje „da se pomenuto zemljište ustupi francuskoj legaciji, kao da obzirom na to, što se zemljište ustupa jednoj prijateljskoj vladi, kao to što se ulica u kojoj postoji pomenuto zemljište dovesti pod liver i izvesti po prelijepo dostavljenom planu. Da se izašilje jedna komisija sastavljena od gospode odbornika u kojoj da uđu g. Marko Đukanović i Mićo Barović, i da im se dodijeli opštinski pisar.“
Ondašnja štampa je, sa posebnom pažnjom pratila gradnju na najljepšem mjestu na Cetinju, u sredini prijestonice , u blizini Centralne pošte i Crnogorske banke, nove zgrade Francuskog poslanstva.
„Ona će biti na uzvišici pored sadašnjeg poslanstva. Sudeći po velikijem pripremama i veličini sume novca, određene od francuske Vlade za tu zgradu, moglo bi se unaprijed reći da će po ljepoti, veličini izrade nove zgrade francuskog poslanstva biti dostojna bogatstva prosvijećene Republike, ukusa njenih inžinjera i zanimljivosti za taj rad od strane franscuskog poslanika pri našem dvoru grofa Serseja. Zgrada će na svaki način biti novi ukras naše prijestonice“, piše Glas Crnogorca iz 1908. godine.
Zgrada je završena 1910. godine, a u toj jubilarnoj godini pominje se kao ukras prijestonice.
U novo podignutoj zgradi Francuskog poslanstva te godine je svečano proslavljen „narodni praznik Francuske republike, osvajanje Bastilje 14. jula. Grof Sersje , francuski poslanik , primao je u novoj zgradi poslanstva čestitanja od strane Dvora , Vlade, diplomatskog kora, kao i mnogobrojnih naših velikodostojnika i odličnih građana. Za vrijeme čestitanja pred Poslanstvom je svirala vojna muzika Marseljezu.“
Francuska je prekinula diplomatske odnose sa Crnom Gorom 20. decembra 1920. godine, ali je zdanje služilo potrebama diplomatskog predstavništva Francuske samo do kraja 1915. godine.U međuratnom periodu u zgradi je prvo bila smještena narodna, a potom Srpsko-albanska banka, koja ju je kupila za potrebe svoje centrale i koristila do drugog svjetskog rata.
Poslije oslobođenja 1945. godine u ovoj zgradi je bila smještena UDBA, a od 1949. godine objekat za svoje potrebe koristi Centralna narodna biblioteka „Đurđe Crnojević“. Zgrada je zaštićena zakonom o spomenicima kulture.
U sklopu projekta „Cetinje grad kulture 2010-2013“ u toku su radovi na rekonstrukciji zgrade.
Što kaže legenda
Koliko je sama zgrada, za cetinjske prilike neobičnog izgleda i stila, govori i legenda koja se više od vijeka prepričava. Naime projektant ovog objekta istovremeno je projektovao i zgradu francuskog poslanstva u Kairu, pa je prilikom poštanskog slanja planova ovih dviju zgrada došlo do zamjene, i tako je na Cetinje stigao plan zgrade projektovane za Kairo, i ova „orijentalna“ ljepotica se našla u crnogorskoj prijestonici. U dolini Nila zato Francusko poslanstvo liči na crnogorsku kuću od kamena.
Francuski ugao
Danas u zdanju Francuskog poslanstva funkcioniše Francuski ugao, koji je u junu 2013. godine otvoren zahvaljujući saradnju prijestonice Cetinje i Fondacije „Petrović Njegoš“. U Francuskom uglu danas se već mogu pogledati filmovi na francuskom jeziku, u toku je besplatni kurs francuskog jezika, a očekuje s i formiranje biblioteke.
(Izvor:CDM)
