Ljekovito bilje je bilo sastavni dio života čovjeka od njegovog postanka pa do danas. Neki izvori tvrde da je ljekovito bilje, u okviru narodne medicine, u upotrebi preko 16.000 godina. Prvi pisani zapis o ljekovitim svojstvima biljaka potiče od starih Sumeraca, 3.000 godine prije nove ere.

U drevnoj medicini poznavanje biljaka i njihovih svojstava bilo je od suštinskog značaja jer su one bile jedino dostupno ljekovito sredstvo.

Hajdučka trava (lat. Achillea millefolium), poznata i kao hajdučica, stolisnik, romonika, kunica, sporiš, romantika, jalovi mesečnjak jedna je od najdragocjenijih i najcjenjenijih ljekovitih biljaka na našim prostorima.

Ova samonikla biljka raste na tlu cijele Evrope, u sjevernoj Aziji i sjevernoj Americi. Raste pored puteva, na livadama, pašnjacima, po rubovima oranica i napuštenim staništima.

Cvjeta bijelim cvjetovima od juna do avgusta. Bere se za vrijeme cvjetanja, a listovi do jeseni. Nadzemni dio biljke u cvjetanju sadrži do jedan odsto etarskog ulja. Etarsko ulje hajdučke trave dobija se destilacijom pomoću vodene pare, a sadrži pinen, cineol, tujon, kamfor, limonen, borneol.

Koristi se u obliku čaja za poboljšanje apetita, kod želudačnih tegoba, nadimanja i teškog varenja. U narodnoj medicini se koristi za zarastanje rana kao hemostiptik i ublažavanje bola. Hajdučka trava ulazi u sastav gorkih čajeva, čajeva za čišćenje, pojačano lučenje žuči, čaja za normalizaciju metabolizma i čaja za smirenje.

Zbog prisustva vitamina C daje se kod krvarenja i hemoroida. Pri upotrebi hajdučke trave treba znati da kod osjetljivih osoba može izazvati alergiju. Zato ljudi osjetljive kože treba da koriste samo mlade, tek procvjetale biljke, a čaj da piju u manjim količinama. Biljka se skuplja tokom ljetnjih mjeseci, od juna do avgusta, odsjecanjem vršnih djelova dužine 20-25 centimetara ili se sakuplja samo cvat dužine samo dva centimetra. Odsječeni djelovi se vezuju i suše na promajnom mjestu ili u sušilici na temperaturi 35-50°C.

Hajdučka trava ili stolisnik čisti i jača krv i probavne organe.

Posebno je korisna za liječenje jetre, slezine, pankreasa, žutice, zatim grčeva, groznice, lupanja srca, bolova u krstima i leđima, neredovnih menstruacija, krvavih i zatvorenih šuljeva, nesanice, raznih osipa i čireva.

Čaj od hajdučke trave korisno djeluje i liječi ispucale ruke, ranjive bradavice majki koje doje, Takođe se upotrebljava kod angine pektoris i to kao čaj. Tople kupke od stolisnika i kamilice ublažuju nervne bolove. Kalijum potpomaže rad bubrega i krvotoka te tako posredno utiče na rad srca.

Pored primjene u liječenju ljudi, hajdučka trava je blagotvorna i za biljke koje rastu u njenoj okolini.

Naime, zbog određenih supstanci koje se nalaze u korijenu ove biljke, među kojima i salicilna kiselina, biljke koje rastu u njenom okruženju imaju veću otpornost na razne bolesti.