Poznato je da biljke osjećaju okolinu – dodir, zvuke... Vaše istraživanje, međutim, otvara jednu novu dimenziju - dokazuje da biljke komuniciraju međusobno i to ispod zemlje!?

- Poznato je da biljke komuniciraju putem izlučevina iz korjena i tako utiču na biljke u svom okruženju. Pored toga, biljke komuniciraju i putem volatilnih jedinjenja, koja emituje nadzemni sistem, ali i putem dodira sa susjednim biljkama. Po prijemu signala, bilo da su to izlučevine korjena, volatilne materije ili dodir, primaoci signala detektuju prisustvo konkurencije u okruženju, što im omogućava da blagovremeno promjene strategiju rasta i razvoja. Istraživanje koje smo nedavno objavili pokazuje da biljke imaju daleko kompleksniji vid komunikacije nego što se ranije mislilo. Naime, kada se dodirnu dvije susedne biljke putem nadzemnog sistema, konkretno listovi, one emituju određene hemijske materije putem korjena koje susjedne nedodirivane biljke detektuju i reaguju u cilju adekvatne adaptacije na prisutnu konkurenciju - kaže prof. Ninković.

Šta ste još otkrili u istraživanju?

- Pokazali smo da, zavisno od tipa signala koje biljke "prime" od susjeda mogu reagovati na specifičan način. Kada su sadnice kukuruza imale izbor da rastu u pravcu rastvora u kome su ranije gajene dodirivane biljke, i rastvora u kome su gajene nedodirivane biljke, one su u 75 posto slučajeva birale rastvor nedodirivanih biljaka. To ukazuje da kukuruz ima sposobnost da u najranijim fazama rasta detektuje i reaguje na promjene koje se dešavaju u njegovom okruženju.

Kako je izgledao taj eksperiment?

- U ogledu u kome smo sadnice kukuruza stavili u rastvor gdje su ranije rasle dodirivane biljke,one su rasporedile raspoložive resurse u nadzemni sistem da bi razvile veću lisnu površinu i fotosintezom proizvele neophodna hraniva koja bi kasnije koristile za razvoj korjenovog sistema. Ali, ako te iste sadnice kukuruza rastu zajedno sa dodirivanim biljkama više ulažu u rast da bi zauzele veći prostor pripremile se za konkurenciju za iste raspoložive resurse - iznad zemlje i u zemlji. Reakcija biljaka na prisustvo susjeda,"konkurenata" nije samo u onome što biljke detektuju preko lista, već i u hemijskim signalima koje dodirivane biljke emituju putem korjena.

Šta navodi biljke da šalju signale svojim "komšijama"?

- Za sve biljke je karakteristično da neprestano emituju određene signale u okruženje, a zapravo to su važne informacije o njihovom trenutnom fiziološkom statusu. Ovi signali svima su dostupni - susjednim biljakama i insektima i njihovim prirodnim neprijateljima. Ako je biljka emiter napadnuta insektima ili mehanički povrijeđena, ona aktivira odbrambene mehanizme koji uključuju i promjene u volatilnim materijama koje emituju. Susjedne biljke mogu detektovati te promjene i staviti u pripravnost odbrambene mehanizme. Ako dođe do napada brže će reagovati. Napadnuta biljka mijenja emisiju volatilnih jedinjenja da upozori nenapadnute djelove o potencijalnoj opasnosti, jer je ovo i najbrži način, znatno brži nego vaskularnim putem. Biljke nemaju mogućnost promjene lokacije i preostaje im jedino da prate signale iz okruženja i reaguju na one koji ukazuju na potencijalnu opasnost.