Danas se navršava 71 godina od smrti Nikole Tesle (1856-1943), jednog od najvećih umova 20. vijeka. Srpski naučnik koji je najveći broj pronalazaka ostvario u SAD čiji je građanin bio gotovo 60 godina, umro je u jeku Drugog svjetskog rata u Njujorku, 7. januara 1943.
Vest je obišla svijet tek dva dana kasnije, kada je u hotelskoj sobi gdje je živio kao samac, pronađeno njegovo beživotno tijelo.
Teslin jubilej u Americi će ove godine biti posvećen 130. godini od njegovog doseljenja u tu državu, 1884. godine. Tim povodom će biti otkrivena dva spomenika u Filadelfiji i Vašingtonu.
Teslina naučna fondacija iz Filadelfije održaće 11. januara veliku memorijalnu konferenciju na kojoj će učestvovati američki naučnici, profesori i obožavaoci srpskog genija, a glavna tema biće “Uvođenje Nikole Tesle u nastavni plan i program SAD i drugih država svijeta”.
Urna s Teslinim pepelom pohranjena je najprije na groblju u Njujorku, a prenijeta je u Beograd 1951. godine i otad se čuva u Muzeju Nikole Tesle u Krunskoj ulici.
Međunarodni aerodrom u Beogradu nosi ime Nikola Tesla, a njegovim imenom nazvani su Elektrotehnički institut u Beogradu koji je osnovan 1936, srednja tehnička škola, biblioteka Univerziteta u Nišu, dvije termoelektrane u Srbiji…
U Beogradu su spomenici Tesli postavljeni ispred zgrade tehničkih fakulteta na Buleveru kralja Aleksandra u Beogradu, na aerodromu Nikola Tesla u Beogradu.
Tesla ima spomenik u Užicu, kod jedne od najstarijih hidroelektrana na svijetu Ðetinje, kao i u krugu bivše firme sijalica Pančevu…
U SAD su dosad podignuta četiri spomenika Nikoli Tesli. Prvi spomenik podignut mu je na Nijagarinim vodopadima 1976. godine kao replika djela Frana Kršinića, spomenika u Beogradu, postavljenog ispred tehničkih fakulteta na Bulevaru kralja Aleksandra.
U Njujorku, na Menhetnu, u porti srpske crkve Svetog Save je podignuta bista Nikole Tesle.
Krajem oktobra prošle godine predsjednik Srbije Tomislav Nikolić otkrio je spomenik Tesli ispred laboratorije u Šorhemu u Njujorku, djelo Nikole Koke Jankovića, člana Srpske akademije nauka i umjetnosti.
Četvrti Teslin spomenik u SAD otkriven je pred sam kraj godine u Silikonskoj dolini u samom centru grada Palo Alto. Statua u bronzi sa srebrnim prelivom prikazuje Teslu u prirodnoj veličini, a autor je kalifornijski umjetnik Teri Gajer.
Nikola Tesla je rođen 10. jula 1856. u Smiljanu, u Lici, tada Vojna granica (Vojna krajina) u sklopu Austrije, danas Republika Hrvatska.
Rođen je u porodici Milutina Tesle, svještenika Srpske crkve (tada Karlovačka mitropolija) i Georgine, Ðuke, rođene Mandić, takođe u srpskoj svješteničkoj porodici.
Tesla je započeo školovanje u rodnom Smiljanu, nastavio u Gospiću, Rakovcu kod Karlovca, studirao je u Gracu i Pragu, ali studije nikada nije priveo kraju.
Prije SAD, radio je u Mariboru, Pešti, Strazburu i Parizu.
Evropu je napustio 1884. godine u nadi da će mu u Njujorku, tada čuveni pronalažac i industrijalac Tomas Alva Edison, za čiju firmu je radio još u Parizu, pomoći da realizuje svoje tehničke inovacije.
Godine 1885. u Njujorku je osnovao kompaniju “Tesla” kada je i započeo izradu prvih modela predviđenih za korišćenje naizmenične struje – inovacije koja je preobrazila svijet. Edison je inače bio veliki protivnik Teslinog izuma, zbog činjenice da uložio veliki kapital u jednosmernu struju.
Pronašao je obrtno magnetno polje, indukcioni motor, generator i transformator, fenomen elektromagnetne rezonance i patentirao više izuma na kojima se zasniva savremena elektrotehnika.
U Evropu iz SAD-a Tesla je odlazio samo u dva navrata, 1889. i 1892. godine i oba puta boravio u rodnoj Lici.
Aprila 1892. stigao je u Gospić, gdje je tada živjela njegova teško oboljela majka, koja je u njegovom prisustvu i umrla, 16. aprila. Mjesec i po dana potom, na poziv delegacije opštine grada Beograda i Inženjerskog udruženja, doputovao je u kratku posjetu Beogradu, bila je to jedina njegova posjeta Kraljevini Srbiji.
Povodom stogodišnjice njegovog rođenja, 1956. jedinica za mjerenje visokog napona dobila je Teslino ime, kojim je nazvana i jedinica jačine magnetnog polja.
Arhivska građa iz Tesline zaostavštine je 2003. upisana u registar UNESKO-a “Pamćenje svijeta”.
(Telegraf)
